Nowe sposoby ochrony europejskiego dziedzictwa kulturowego
Dziedzictwo kulturowe jest podstawą europejskiej historii. Obejmuje ono takie materialne i niematerialne elementy, jak książki, przedstawienia wizualne, obrazy, mapy, przedmioty, miejsca, stroje, muzyka, folklor oraz teatr – dziedzictwo kulturowe jest wszędzie. Ze względu na swoją powszechność, dziedzictwo kulturowe jest ważne nie tylko ze względu na swoją rolę w tworzeniu wspólnej europejskiej tożsamości, ale ma również udział w rozwoju społecznym i ekonomicznym kontynentu. Dziedzictwo europejskie jest oparte na indywidualnych historiach i tradycjach każdego kraju, a UE dąży do zachowania tej unikatowej zbiorowej przeszłości i zachowania spuścizny na przyszłość. Jednym ze sposobów jest cyfrowe dziedzictwo kulturowe (DCH), czyli wykorzystanie rewolucyjnej technologii ICT, która skupia w jednym miejscu zróżnicowane dziedzictwo kulturowe i udostępnia je mieszkańcom całej Europy. Na przykład dzięki wirtualnemu muzeum zwiedzający w Grecji może zobaczyć dzieła sztuki wystawiane w Luwrze w Paryżu, a uczniowie szkoły w Estonii mogą słuchać wykonania utworu muzyki klasycznej z Wiednia. Dzięki wysiłkom w ramach takich finansowanych ze środków UE przedsięwzięć, jak projekt ITN-DCH, dziedzictwo kulturowe Europy staje się pełniejsze i łatwiej dostępne. „Projekt ITN-DCH miał na celu bardziej całościowe podejście do cyfrowego dziedzictwa kulturowego Europy, które jest obecnie fragmentaryczne” – mówi koordynator projektu, prof. Marinos Ioannides. „Naszym celem było stworzenie niedrogiego systemu dokumentowania, utrwalania, ochrony i prezentacji, obejmującego wszystkie aspekty dziedzictwa kulturowego”. Spojrzenie na stare miejsca przez pryzmat nowej technologii Aby to osiągnąć, badacze przeprowadzili liczne studia przypadków, stanowiące przykład całościowego podejścia do zachowania pełnego cyklu życia cyfrowego dziedzictwa kulturowego. Na przykład w wiosce Nikitari na Cyprze zespół badawczy wykorzystał różne metody zbierania danych w celu uzyskania kompletnego obrazu kościoła Asinou, figurującego na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Dane zarejestrowane przez drony, skanery laserowe, kamery 360 stopni oraz naziemne przyrządy obrazowania multispektralnego zostały wczytane do systemu wizualizacji i poddane edycji. „Teraz użytkownicy mają możliwość wirtualnego zwiedzania kościoła za pośrednictwem swojego osobistego urządzenia” – wyjaśnia Ioannides. „Mają nawet przewodnika w osobie księdza dostarczającego informacji!” Tymczasem w Niemczech ultralekka paralotnia została użyta do wykonania lotniczych zdjęć zamku Donaustauf. Następnie badacze wykorzystali skanowanie laserowe i techniki fotogrametryczne do stworzenia trójwymiarowego modelu wewnętrznej struktury zamku oraz bazy danych wszystkich znalezisk na jego terenie. Na podstawie połączonych zapisów powstał również trójwymiarowy model zamku. Następnie wszystko zostało poddane digitalizacji i udostępnione online. W Carnuntum – ważnym stanowisku archeologicznym starożytnej rzymskiej prowincji Panonia na terenie Austrii, uczestnicy projektu ITN-DCH przetestowali szereg metod rekonstrukcyjnych, od cyfrowej wizualizacji do fizycznej rekonstrukcji wybranych domostw w miejscu ich oryginalnych fundamentów. Zarejestrowane dane zostały wprowadzone do specjalnej aplikacji, która jest obecnie wykorzystywana jako platforma do eksperymentów z zawartością opartą na lokalizacji i rozszerzonych obiektach trójwymiarowych. Wzmacnianie dziedzictwa kulturowego Dzięki tym studiom przypadków powstały metodologie i wyniki o kluczowym znaczeniu. Na przykład zainicjowana została grupa usług osobistych nowego typu, łączących fizyczne (materialne/niematerialne) oraz wirtualne obiekty, tworząc wirtualne kopie umożliwiające wykorzystanie dziedzictwa kulturowego w środowisku istniejących już aplikacji. Zidentyfikowano również niedrogie metody rejestracji wirtualnej, modelowania 3D, semantyki sieci, archiwizacji i reprezentacji, umożliwiające zamianę ludzkiej twórczości na namacalną formę cyfrową. „W ostatecznym rozrachunku projekt skutecznie zwiększył wartość dodaną zasobów dziedzictwa kulturowego, pokazując, jak można je wielokrotnie wykorzystać w środowisku istniejących aplikacji z dziedziny edukacji, turystyki i rozrywki” – mówi Ioannides. Wyjątkowość podejścia reprezentowanego przez projekt została niedawno doceniona przez UNESCO prestiżowym wyróżnieniem UNESCO Chair Award on Digital Heritage. „Cieszy nas to tym bardziej, że w Europie właśnie rozpoczynają się obchody Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018” – dodaje Ioannides.
Słowa kluczowe
ITN-DCH, Unia Europejska EU, dziedzictwo kulturowe, cyfrowe dziedzictwo kulturowe, UNESCO