Przygotowywanie Europy na kolejną pandemię
Choć Europie nie jest obce zjawisko pandemii, wydaje się, że najciemniejsze wydarzenia przeszły już do historii: plaga dżumy w średniowieczu, która zabiła jedną trzecią ludności Europy, pandemia grypy (hiszpanka), która pochłonęła 40–50 milionów ofiar śmiertelnych na początku XX wieku, czy zagraniczne ogniska wirusów SARS, Zika, Ebola i MERS-CoV. Projekt PANDEM (Pandemic Risk and Emergency Management) został jednak zainicjowany właśnie dlatego, że w rzeczywistości zagrożenie to rośnie, nawet w Europie. Koordynowany przez National University of Ireland, warty 1,3 miliona euro projekt zwraca uwagę na obecne nagromadzenie czynników ryzyka powodujących powstawanie chorób, a także rozwój i rozprzestrzenianie się patogenów mających potencjał pandemiczny. „UE przyznaje, że istnieje coraz większe zagrożenie dla zdrowia związane z wybuchem pandemii” – mówi prof. Máire Connolly, koordynator projektu PANDEM. „Coraz większa liczba pasażerów korzystających z dużych węzłów komunikacyjnych w Europie oznacza, że rozwijająca się choroba może dotrzeć w ciągu kilku godzin do europejskich miast. Należy również wziąć pod uwagę dużą populację ponad 750 milionów ludzi i gęsto zaludnione miasta, a także ciągłe krążenie wirusów grypy wśród ptaków, świń i ludzi, zagrożenie bioterroryzmem oraz możliwość przypadkowego uwolnienia niebezpiecznych patogenów do środowiska w przypadku niestosowania środków bezpieczeństwa biologicznego. Dodajmy do tego również oporność na leki przeciwko drobnoustrojom i mamy do czynienia z poważnym zagrożeniem dla ludzkiego zdrowia, które może wiązać się z powrotem chorób zakaźnych z czasów, gdy nie stosowano jeszcze środków przeciwdrobnoustrojowych”. Biorąc pod uwagę to mrożące krew w żyłach zagrożenie, zespół uczestniczący w projekcie PANDEM postanowił zbadać najlepsze praktyki i określić narzędzia i systemy potrzebne do lepszego przygotowania UE na wybuch pandemii, umożliwiające stawienie czoła skutkom zdrowotnym, społeczno-gospodarczym i problemom dotyczącym bezpieczeństwa na poziomie krajowym, europejskim i globalnym. Od początku realizacji projektu we wrześniu 2015 roku koncentrowano się na opracowywaniu innowacyjnych rozwiązań mających na celu zwiększenie zdolności państw członkowskich UE do współpracy transgranicznej w zakresie oceny ryzyka, reagowania i przywracania sytuacji sprzed zagrożenia w ramach wielodyscyplinarnej i wielobranżowej sieci ekspertów. „Opracowaliśmy rzetelną, wielodyscyplinarną metodę, dzięki której mogliśmy spojrzeć na ten problem na nowo” – wyjaśnia prof. Connolly. Eksperci z dziedziny zdrowia publicznego, mikrobiologii, bezpieczeństwa, obronności, technologii informacyjnych, łączności i prawa stworzyli PandemCap – narzędzie planistyczne służące do wizualizacji i prezentacji danych epidemiologicznych oraz symulacji rozprzestrzeniania się/powstrzymywania pandemii w zależności od zastosowanych środków kontrolnych dostępnych dla pracowników służby zdrowia. „Narzędzie to pozwoli planistom ocenić koszt tych środków i ustalić priorytet środków zaradczych, aby zmaksymalizować ich działanie” – mówi prof. Connolly. Projekt PANDEM dostarcza Komisji Europejskiej zaleceń dotyczących innowacyjnych rozwiązań potrzebnych do zwiększenia gotowości na wypadek pandemii. Zalecenia te przedstawiono na spotkaniu DG HOME Community of Users on Safe, Secure and Resilient Societies w Brukseli w marcu 2017 roku. Wśród zaleceń opracowanych w ramach projektu znalazł się modelowy plan działania, który zapewnia wszystkim państwom członkowskim UE prawne podstawy do podejmowania działań w przypadku wystąpienia pandemii, takich jak kwarantanna i izolacja, sprawiedliwy podział rzadkich zasobów, takich jak szczepionki i inne medyczne środki zaradcze. „Większa świadomość sytuacji dzięki raportowaniu przypadków wystąpienia choroby oraz udostępnianiu danych z mediów społecznościowych umożliwi szybkie wykrywanie i dokładne monitorowanie zasięgu następnej pandemii. Ułatwienie dialogu między instytucjami opieki zdrowotnej a obywatelami UE będzie skutkowało większym zaangażowaniem obywateli w zakresie reagowania na pandemię” – podkreśla prof. Connolly. Chociaż członkowie zespołu zdają sobie sprawę z tego, że czas i źródło następnej pandemii są niepewne, uważają, że zwiększenie gotowości może zminimalizować wpływ pandemii na życie i zdrowie ludzi, a także wynikające z tego problemy społeczne i gospodarcze. „Poprzez zastosowanie innowacji z sektora bezpieczeństwa, obronności i zarządzania kryzysowego w celu udoskonalenia narzędzi i systemów wykorzystywanych przez sektor opieki zdrowotnej, możemy przyczynić się do lepszego przygotowania Europy i świata na następną pandemię, umożliwiając szybkie wykrywanie i złagodzenie jej skutków” – podsumowuje prof. Connolly.
Słowa kluczowe
PANDEM, pandemia, Europa, środki zaradcze, planowanie, czynniki ryzyka, zalecenia, zagrożenie, bezpieczeństwo