Finansowani przez UE naukowcy publikują pierwsze w historii zdjęcie czarnej dziury
Zespół naukowców z całego świata, w którym znaleźli się także naukowcy finansowani przez UE, pokazał pierwsze zdjęcie czarnej dziury, która znajduje się w centrum M87, masywnej galaktyki położonej w gwiazdozbiorze Panny, około 55 milionów lat świetlnych od Ziemi. Pierwsza bezpośrednia obserwacja czarnej dziury i jej cienia była możliwa dzięki pracom Event Horizon Telescope (EHT – Teleskop Horyzontu Zdarzeń), sieci 8 radioteleskopów rozciągającej się od Hiszpanii i Chile po Antarktykę. Zdjęcie, które przejdzie do historii nauki 10 kwietnia szczegóły tego dokonania ogłoszono na konferencji prasowej zorganizowanej przez Komisję Europejską, Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) oraz projekt EHT. Carlos Moedas, komisarz UE ds. badań, nauki i innowacji, nazwał pierwsze zdjęcie czarnej dziury „wielkim przełomem w historii ludzkości”. Wyniki prac EHT zostały opublikowane w serii artykułów w czasopiśmie „The Astrophysical Journal Letters”. ERBN wsparła finansowo naukowców zaangażowanych w prace EHT w ramach dwóch projektów – BLACKHOLECAM i RadioNet – których realizacja ma zakończyć się w 2020 r. Projekt BLACKHOLECAM (Imaging the Event Horizon of Black Holes) powstał w celu zobrazowania, zmierzenia i zrozumienia astrofizycznych czarnych dziur. Jak wyjaśniono na stronie projektu, badania w jego ramach koncentrują się na testowaniu ogólnej teorii względności Einsteina. W komunikacie prasowym Komisji Europejskiej czytamy: „To ogromne osiągnięcie naukowe przynosi zmianę paradygmatu naszej wiedzy o czarnych dziurach, potwierdza przewidywania ogólnej teorii względności Alberta Einsteina i otwiera nowe możliwości badania wszechświata”. Czarne dziury to obiekty kosmiczne o ogromnej masie, skupionej w bardzo małej przestrzeni. Ich obecność ma olbrzymi wpływ na otoczenie – powoduje zakrzywienie czasoprzestrzeni i ekstremalne rozgrzewanie okolicznej materii. Czarna dziura, którą widzimy na zdjęciu, ma masę 6,5 mld razy większą niż masa Słońca. Aby ukazać przypominającą pierścień strukturę z ciemnym centralnym obszarem – będącym cieniem czarnej dziury – wykorzystano wiele niezależnych obserwacji EHT i metod obrazowania. Najmocniejszy dowód na istnienie supermasywnych czarnych dziur Komunikat prasowy projektu EHT wyjaśnia: „Cień czarnej dziury to wszystko, co możemy zaobserwować z samego obiektu, który jest całkowicie czarny, co oznacza, że światło nie jest w stanie się z niego wydostać. Granica czarnej dziury – horyzont zdarzeń, któremu EHT zawdzięcza swoją nazwę – jest około 2,5 razy mniejsza niż jej cień i ma średnicę blisko 40 mld kilometrów”. Naukowcy biorący udział w projekcie BLACKHOLECAM chcieliby też zająć się badaniem Sagittarius A*, supermasywnej czarnej dziury znajdującej się w centrum Drogi Mlecznej. W obserwacjach EHT wykorzystano teleskopy i infrastrukturę, które powstały przy udziale środków unijnych w ramach projektu RadioNet (Advanced Radio Astronomy in Europe). Projekt, realizowany przez instytucje z Europy, Republiki Korei i Republiki Południowej Afryki, zajmuje się integracją infrastruktur badawczych w dziedzinie radioastronomii. Więcej informacji: strona projektu BLACKHOLECAM strona projektu RadioNet
Kraje
Belgia