"Program szczegółowego „Współpraca”: wspólne inicjatyw technologiczne"

CZYM SĄ WSPÓLNE INICJATYWY TECHNOLOGICZNE?

Siódmy program ramowy UE określa wspólne inicjatywy technologiczne (WIT) jako środek wspierania współpracy transnarodowej w najważniejszych obszarach, w których badania naukowe i rozwój technologiczny mogą przyczynić się do podniesienia konkurencyjności Europy i jakości życia. W siódmym programie ramowym przewidziano w szczególności, że: „w odniesieniu do bardzo ograniczonej liczby przypadków zakres celu badań i rozwoju technologicznego (BRT) oraz skala angażowanych zasobów mogłyby uzasadnić tworzenie długoterminowych partnerstw publiczno-prywatnych w postaci wspólnych inicjatyw technologicznych”.
Ramy prawne WIT tworzą wspólne przedsiębiorstwa na podstawie artykułu 187 TFUE (dawny artykuł 171 Traktatu WE) jako nowy sposób realizacji partnerstw publiczno-prywatnych w dziedzinie badań przemysłowych na szczeblu europejskim.
WIT są głównie wynikiem prac europejskich platform technologicznych. W niewielkiej liczbie przypadków europejskie platformy technologiczne osiągnęły tak ambitną skalę i zakres, że wymagają uruchomienia dużych inwestycji publicznych i prywatnych, a także znacznych zasobów badawczych w celu zrealizowania ważnych elementów ich programów badań strategicznych. WIT zostały zaproponowane jako skuteczny sposób zaspokojenia potrzeb tej niewielkiej liczby europejskich platform technologicznych.

DLACZEGO WIT SĄ POTRZEBNE?

Badania naukowe stają się coraz bardziej zglobalizowane i konkurencyjne. Osiągnięcie formatu światowej klasy i utrzymanie się w czołówce wymaga zgodnego wysiłku środowiska naukowego w Europie, zarówno podmiotów publicznych, jak i prywatnych. W niektórych obszarach tradycyjne instrumenty programu ramowego, które zwykle obejmują indywidualne projekty z niewielką liczbą partnerów, oraz programy krajowe/regionalne nie wystarczają do zaspokojenia potrzeb europejskiego przemysłu.
Jeżeli Europa ma być silną i technologicznie innowacyjną gospodarką, zasadnicze znaczenie ma zwiększanie skali i oddziaływania inwestycji w badania, podwyższanie poziomu koordynacji i integracji oraz zwiększanie udziału komponentu technologicznego w działalności przemysłowej. Szybkie tempo zmian technologicznych, rosnące koszty badań oraz złożoność i współzależność technologii, a także potencjalne korzyści skali, jakie może przynieść współpraca w całej Europie, to wszystko solidne argumenty na rzecz tworzenia długotrwałych partnerstw publiczno-prywatnych. WIT to ich nowa forma, łącząca inwestycje sektora prywatnego z europejskimi funduszami publicznymi, w tym ze środkami pochodzącymi z unijnego programu ramowego oraz, w niektórych przypadkach, także z finansowaniem ze źródeł krajowych.
Komisja oczekuje, że ten nowy model partnerstwa publiczno-prywatnego będzie stymulować dodatkowe inwestycje w badania europejskie, zbuduje masę krytyczną poprzez zespolenie fragmentarycznych obecnie wysiłków oraz zapewni skuteczne i sprawne zarządzanie programem.

JAKI JEST CEL TYCH PARTNERSTW PUBLICZNO-PRYWATNYCH?

WIT wspierają podejmowaną w całej Europie współpracę badawczą w dziedzinach o kluczowym znaczeniu dla badań przemysłowych, które mają wyraźnie określone wspólne cele technologiczne i gospodarcze. Zamysł polega na zwiększeniu inwestycji w Europie poprzez nakreślenie wyraźnych ram inwestycji w badania, co sprzyja zwiększaniu wydatków zarówno przez przemysł, jak i państwa członkowskie. Przyczyniają się w znaczący sposób do zwiększania europejskich, krajowych i regionalnych oraz prywatnych inwestycji w badania naukowe i rozwój w dziedzinach technologicznych, a także do zwiększania oddziaływania tych inwestycji poprzez koncentrowanie działań i zasobów oraz unikanie fragmentaryczności.
Europa może odnieść ogromne korzyści z ukierunkowanego podejścia do badań, które uzupełnia i integruje wysiłki badawcze, przekładając się na oszczędności skali i przyrost wydajności. Redukowanie ogólnych kosztów zarządzania i ograniczanie formalności administracyjnych doprowadziłoby do skrócenia drogi do umowy i projektu. To atrakcyjna perspektywa dla przedsiębiorstw, które stają wobec coraz krótszych terminów wprowadzania na rynek i coraz bardziej ograniczonych możliwości.

CZYM ZAJMUJE SIĘ WIT?

WIT wdraża wspólny program badań strategicznych. Wyszczególniono w nim wyzwania badawczo-rozwojowe wymagające rozwiązań. Każda WIT opracowuje szczegółowy program prac i bezpośrednio zarządza wszystkimi aspektami wdrażania swojego programu, między innymi organizuje zaproszenia do składania wniosków i ofert, przeprowadza ocenę wniosków i wybór projektów, prowadzi negocjacje i podpisuje umowy na udzielenie dotacji na badania naukowe, monitoruje projekt i prowadzi sprawozdawczość, a wszystko to w zgodzie z zasadami przejrzystości, konkurencji i doskonałości programu ramowego.
Ponadto zajmuje się aspektami ogólnymi, takimi jak infrastruktury badawcze, edukacja, wsparcie MŚP i współpraca międzynarodowa.

W JAKI SPOSÓB WIT ZOSTAŁY ZIDENTYFIKOWANE?

WIT zostały ustanowione w dziedzinach o dużym znaczeniu przemysłowym i politycznym. Potencjalne obszary zidentyfikowano na podstawie zestawu kryteriów przedstawionych w siódmym programie ramowym. Wspomniane kryteria to:
• Niemożność osiągnięcia cellu przy pomocy istniejących instrumentów;
• Skala wpływu na konkurencyjność i rozwój przemysłu;
• Wartość dodana uzyskana przez działanie na poziomie europejskim;
• Szczegółowe i jasne określenie realizowanego celu i oczekiwanych rezultatów;
• Intensywność zobowiązań przemysłu dotyczących finansów i zasobów;
• Znaczenie dla szerzej pojmowanych celów polityk, w tym korzyści dla społeczeństwa;
• Zdolność przyciągania dodatkowego wsparcia ze źródeł krajowych oraz zdolność wykorzystania dźwigni finansowej w postaci obecnego lub przyszłego wsparcia finansowego ze strony przemysłu.

JAKIE OBSZARY OBEJMUJĄ?

Zgodnie z programem szczegółowym „Współpraca” ustanowiono pięć WIT:
• Technologie ogniw paliwowych i technologie wodorowe („TOPTW”)
• Aeronautyka i transport lotniczy („Czyste niebo”)
• Leki innowacyjne („ILI”)
• Technologia nanoelektryczna w 2020 r. („ENIAC”)
• Systemy wbudowane („ARTEMIS”)