Nowe metody leczenia cukrzycy
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, która rozwija się w związku ze zniszczeniem wytwarzających insulinę komórek beta w trzustce. Zwykle ujawnia się u dzieci lub młodych dorosłych, a standardową terapią jest przyjmowanie insuliny przez całe życie. Insulinoterapia nie jest jednak identyczna z regulowaną odpowiedzią hormonalną organizmu i nie zawsze zapobiega epizodom hipo- i hiperglikemii, zwiększającym ryzyko ostrych i przewlekłych powikłań. Wszczepianie przez żyłę wrotną komórek wysp trzustki od dawców narządów to coraz częściej rozpatrywana alternatywna metoda leczenia cukrzycy. Wyniki są obiecujące, co potwierdza możliwość odtworzenia czynnych komórek beta jako sposobu na zapobieganie powikłaniom cukrzycy. Zakres finansowanego przez UE projektu BETACELLTHERAPY (Beta cell therapy in diabetes) objął stworzenie innowacyjnych strategii trwałego przywrócenia produkcji insuliny. Konsorcjum skoncentrowało się na uzyskaniu komórek progenitorowych, z których mogłyby po wszczepieniu powstać funkcjonalne komórki beta, jak również na związkach pozwalających regenerować endogenne komórki beta pacjenta. Naukowcy analizowali różne, potencjalne źródła komórek progenitorowych, w tym ludzkie embrionalne komórki macierzyste (hESC), indukowane pluripotencjalne komórki macierzyste i komórki groniaste. Optymalizowano metody i odczynniki wymagane do różnicowania komórek progenitorowych do wytwarzających insulinę komórek beta. Dużą część prac poświęcono modelom przedklinicznym implantów, dzięki którym naukowcy mogli badać biologię wszczepiania i mikrokapsulacji. Przejściowe podawanie cytokin powodowało przeprogramowanie komórek groniastych w komórki beta z etapem pośrednim w postaci komórek przypominających progenitorowe. Wprawdzie to podejście może być skuteczne w przypadku cukrzycy wywołanej lekami, nie zostało ono jednak przetestowane na modelach przedklinicznych i nie wiadomo, czy znajdzie zastosowanie kliniczne. Inną częścią projektu były badania przesiewowe różnych protokołów korzystających z przeciwciał w celu uzyskania tolerancji przeszczepionej tkanki. Analizowano takie metody, jak rekonstytucja limfocytów T regulatorowych i indukowanie sprzyjającego mikrośrodowiska. Podsumowując, badanie BETACELLTHERAPY umożliwiło znaczący postęp naukowy w kierunku regeneracji i zachowania komórek beta trzustki na różnych etapach cukrzycy. Przywrócenie funkcji komórek beta, zarówno na początkowym etapie, gdy są atakowane przez układ immunologiczny, jak i później, gdy zostały już w większości zniszczone, mogłoby opóźnić kliniczne postępy cukrzycy, a nawet całkiem ją wyleczyć.
Słowa kluczowe
Cukrzyca, komórki macierzyste, insulina, komórki beta, wszczepienie, tolerancja
