Dwóch naukowców korzystających ze środków UE otrzymuje Nagrodę Wolfa 2025
Dwóch naukowców wspieranych przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN), Moty Heiblum i Jonathan Jones, znalazło się wśród laureatów Nagrody Wolfa 2025, prestiżowego wyróżnienia przyznawanego naukowcom i artystom za wybitny wkład w rozwój nauki i sztuki dla dobra ludzkości. Nagroda Wolfa przyznawana jest co roku osobom, które w swojej pracy przekraczają bariery religijne, dotycząca płci, rasowe, geograficzne i polityczne.
Postępy w dziedzinie fizyki
Izraelski fizyk i inżynier elektryk Mordehai (Moty) Heiblum znalazł się w gronie trzech laureatów, którzy otrzymali nagrodę za pracę nad neutralnymi i ułamkowo naładowanymi kwazicząstkami oraz ułamkowymi stanami kwantowymi Halla. Na swoje badania otrzymał wsparcie w ramach trzech projektów finansowanych przez ERBN: NEUTRAL, FQHE i ANYONIC. Wraz z naukowcami Jainendrą Jainem i Jamesem Eisensteinem Heiblum otrzymał Nagrodę Wolfa w dziedzinie fizyki „za pogłębienie wiedzy na temat zaskakujących właściwości dwuwymiarowych układów elektronowych w silnych polach magnetycznych”. Według informcji podanych przez Fundację Wolfa, trzej laureaci „zasadniczo zmienili sposób, w jaki rozumiemy ułamkowy kwantowy efekt Halla (zjawisko nagrodzone Nagrodą Nobla), polegający na tym, że cienka warstwa elektronów w polu magnetycznym zachowuje się tak, jakby prąd elektryczny był przenoszony przez cząstki naładowane ułamkiem ładunku elektronowego”. Zespół Heibluma badał te cząstki w laboratorium, opracowując materiały o ultrawysokiej czystości i techniki interferometrii elektronowej, które dostarczyły „konkretnych dowodów na ułamkowy ładunek” i zweryfikowały „podstawowe przewidywania, w tym anomalne statystyki (pośrednie między fermionami i bozonami)”.
Postępy w dziedzinie rolnictwa
Jonathan Jones, drugi naukowiec korzystający ze wsparcia UE, został uhonorowany Nagrodą Wolfa w dziedzinie rolnictwa „za przełomowe odkrycia dotyczące układu odpornościowego i odporności roślin na choroby”. Ten specjalista genetyki molekularnej roślin podzielił się nagrodą z Jefferym Dangl i Brianem Staskawiczem. Jak czytamy na stronie Fundacji Wolfa, wiele z naszej dzisiejszej wiedzy o układach odpornościowych roślin zawdzięczamy przełomowym odkryciom dokonanym właśnie przez tych trzech uczonych. Jones „jako pierwszy sklonował geny odporności roślin, które kodują receptory odpornościowe na powierzchni komórek eukariotycznych”. „Odkrył także mechanizmy, dzięki którym receptory immunologiczne są aktywowane poprzez pośrednie rozpoznawanie białek efektorowych patogenów odpowiednio przez zewnątrzkomórkowe i wewnątrzkomórkowe receptory immunologiczne”. Prace naukowca były wspierane przez finansowane przez ERBN projekty ImmunityByPairDesign i ALBUGON. „Cieszę się, że doceniono poznawanie podstawowych mechanizmów leżących u podstaw odporności roślin na choroby, ponieważ bez tej wiedzy nie będziemy w stanie zapewnić trwałej odporności na choroby w naszych uprawach”, napisał Jones, komentując otrzymanie nagrody Wolfa w informacji prasowej TSL. Jego wkład i wkład pozostałych laureatów utorował drogę do opracowania ukierunkowanych strategii poprawy odporności roślin i zwalczania wielu różnych chorób. Projekty ImmunityByPairDesign (Design and redesign of a plant immune receptor complex), ALBUGON (Genomics and effectoromics to understand defence suppression and disease resistance in Arabidopsis-Albugo candida interactions), NEUTRAL (Neutral Quasi-Particles in Mesoscopic Physics) oraz FQHE (Statistics of Fractionally Charged Quasi-Particles) są już zakończone. Realizacja projektu ANYONIC (Statistics of Exotic Fractional Hall States) zakończy się w kwietniu 2026 r. Więcej informacji: projekt ImmunityByPairDesign projekt ALBUGON projekt NEUTRAL projekt FQHE projekt ANYONIC
Słowa kluczowe
ImmunityByPairDesign, ALBUGON, NEUTRAL, FQHE, ANYONIC, Nagroda Wolfa, rolnictwo, roślina, odporność, odporność na choroby, fizyka, elektron, pole magnetyczne, ułamkowy stan kwantowy Halla, Jonathan Jones, Moty Heiblum
