Nowe mapy o wysokiej rozdzielczości do przewidywania zmian w rozmieszczeniu motyli
Pomimo przyspieszających zmian klimatycznych wciąż niewiele wiadomo na temat ekologii i rozmieszczenia owadów, które odgrywają kluczowe role, takie jak zapylanie. Gatunki te, jako zimnokrwiste, krótko żyjące i często wyspecjalizowane, są bardzo wrażliwe na zmiany środowiskowe, przez co kluczowe staje się zidentyfikowanie obszarów najbardziej zagrożonych zmianami klimatu i utratą siedlisk. Ta wiedza pomoże pokierować skutecznymi działaniami na rzecz ochrony tych owadów i kluczowych ról, które odgrywają. Projekt PROBAE, finansowany ze środków programu działania „Maria Skłodowska-Curie, został stworzony w celu zidentyfikowania regionów, w których działania ochronne będą miały największy wpływ na motyle i zapewnienia w ten sposób przemyślanego inwestowania zasobów w ochronę bioróżnorodności. Projekt skupił się na stworzeniu, z wykorzystaniem zaawansowanych modeli matematycznych, setek map o wysokiej rozdzielczości, pozwalających przewidzieć obecne i przyszłe przemieszczenia gatunków motyli w Europie kontynentalnej. „To działanie ma kluczowe znaczenie dla krajów dążących do osiągnięcia celu Global Biodiversity Framework «30 by 30», zakładającego przeznaczenie 30% gruntów na przyrodę do 2030 r.” — mówi Federico Riva, koordynator projektu. „Osiągnięcie tego celu wymaga podejścia opartego na danych i dowodach empirycznych, aby zapewnić najbardziej wydajne i skuteczne wykorzystanie zasobów”. Zapewniając cenny wgląd zarówno w obecne, jak i potencjalne przyszłe rozmieszczenie motyli, projekt PROBAE da podstawy do ustanowienia nowych obszarów chronionych, które odpowiedzą na najpilniejsze potrzeby w zakresie ochrony, jednocześnie przygotowując nas na przyszłe wyzwania.
Pionierskie badania nad zachowaniami motyli i dynamiką krajobrazu
Trwający 8 miesięcy projekt PROBAE przyniósł dwa główne rezultaty. Pierwszy z nich to największa ocena tego, jak wszystkie włoskie motyle (stanowiące prawie połowę gatunków motyli w Europie) reagują na użytkowanie gruntów i zmiany klimatu. Towarzyszyło jej opracowanie przez naukowców ram szczegółowo opisujących, w jaki sposób modele rozmieszczenia gatunków mogą dokładniej uwzględniać zaawansowane aspekty wzorców użytkowania gruntów, takie jak fragmentacja siedlisk i inne krytyczne czynniki. Badania zostały opublikowane odpowiednio w pismach Global Change Biology i Journal of Ecology. Osiągnięcia te pomagają lepiej zrozumieć wpływ fragmentacji krajobrazu na populacje motyli, co jest kluczowym czynnikiem dla analiz przeprowadzonych przez projekt PROBAE. „Nasze wstępne ustalenia podkreśliły, że motyle często ograniczają się do małych wycinków siedlisk, co czyni je idealnymi wskaźnikami do badania wpływu działalności człowieka na pofragmentowane krajobrazy” — stwierdza Riva. Wpływ projektu PROBAE wykracza poza te wyniki; wspierał on również publikację dwóch znaczących artykułów, jednego badającego złożoność ekologiczną i drugiego zajmującego się zmianami bioróżnorodności w Alpach Szwajcarskich.
Wykorzystanie mapowania motyli do wyróżnienia i ochrony pomijanych dotąd bezkręgowców
Chociaż projekt PROBAE oficjalnie zakończył się po tym, jak Riva objął stanowisko adiunkta w Amsterdamie, prace nad ogólnoeuropejską analizą wszystkich gatunków motyli są kontynuowane w ramach nowej współpracy. Wczesne wyniki tych badań zostaną zaprezentowane na nadchodzącej konferencji „International Symposium: Future for Butterflies & Moths”. „Naszym celem jest opublikowanie do końca 2025 r. ogólnodostępnych map o rozdzielczości 1 km dla wszystkich gatunków motyli w całej Europie. Oczekuje się, że te modele o wysokiej rozdzielczości odegrają kluczową rolę we wspieraniu wysiłków UE na rzecz ustanowienia nowych obszarów chronionych i zdefiniowania solidnej sieci infrastruktury ekologicznej” — stwierdza Riva. Zespół projektu ma nadzieję, że mapy te pomogą wypełnić lukę i zapewnić, że w wysiłkach na rzecz ochrony różnorodności biologicznej bezkręgowcom zostanie poświęcona uwaga, na jaką zasługują. „W przeszłości bezkręgowce były często pomijane w planowaniu ochrony przyrody, ale motyle, jako powszechnie rozpoznawalna i charyzmatyczna grupa, służą jako wpływowi rzecznicy podkreślający krytyczne znaczenie tych stworzeń” — podsumowuje Riva.
Słowa kluczowe
PROBAE, motyle, ochrona, mapy, bioróżnorodność, owady zapylające, modele rozmieszczenia gatunków
