Walka z zanieczyszczeniem powietrza dzięki zbiorowościom
Aż 75 % ludności Europy zamieszkuje tereny miejskie. Niestety, występujące tam zanieczyszczenie powietrza stanowi coraz większe zagrożenie dla zdrowia. Dbanie o jakość powietrza wymaga połączenia innowacyjnych rozwiązań technicznych i zmiany zachowań mieszkańców. Zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu SOCIO-BEE opiera się na wsparciu naukowców-wolontariuszy w celu walki z zanieczyszczeniem powietrza w trzech miastach.
Pszczoły, ule i miód
Pomimo nazwy, projekt SOCIO-BEE nie ma nic wspólnego z pszczołami. Realizujący go badacze posługują się jedynie metaforą ula, opierając na niej swoją strategię włączania mieszkańców miast w działania. Jak wyjaśniają uczestnicy projektu, trzy pilotażowe lokalizacje - miasta Ankona, Maroussi i Saragossa - to ule. Naukowcy-wolontariusze odgrywają rolę królowych, trutni i robotnic, a gromadzone przez nich dane to miód. Z kolei interesariusze - decydenci, włodarze i grupy aktywistów - są w tej metaforze niedźwiedziami. W tej koncepcji chodzi jednak o coś więcej niż o proste podsumowanie organizacji. Przede wszystkim pozwala ona naukowcom-wolontariuszom na łatwiejsze zrozumienie działań realizowanych w ramach projektu dzięki interesującej, prostej i przystępnej strukturze.
Hipotezy i dane demograficzne
Choć wszystkie badania pilotażowe dotyczą jakości powietrza, każde z nich charakteryzuje się inną specyfiką. W Maroussi projekt skupia się na osobach dojeżdżających do pracy. Wolontariusze zbierają dane w celu zweryfikowania hipotezy, która zakłada, że jakość powietrza zmienia się w ciągu dnia w zależności od ruchu drogowego. Uczestnicy projektu nie tylko gromadzą istotne dane naukowe, ale także uświadamiają sobie wpływ, jaki wywierają na środowisko. W Ankonie, gdzie 26 % ludności ma ponad 65 lat, celem jest zaangażowanie seniorów i przekonanie ich do udziału w pracach. Założeniem pilotażowej realizacji jest ocena jakości powietrza w różnych obszarach, przy jednoczesnym zachęcaniu starszych mieszkańców do bardziej aktywnego stylu życia. Projekt pilotażowy w Saragossie, w ramach którego powstało zdjęcie ilustrujące artykuł, skupia się na poszukiwaniu naukowców-wolontariuszy wśród studentów. Dzięki współpracy z trzema instytucjami, zespół bada, w jaki sposób poziomy emisji wpływają na jakość powietrza.
Ubieralny zespół czujników
Gromadzenie danych jest kluczowym założeniem całej inicjatywy. Jak wyjaśnia Anastasios Drosou, koordynator projektu: „W ramach projektu SOCIO-BEE gromadzimy pomiary zanieczyszczeń powietrza w miastach pilotażowych. Wśród nich możemy wymienić tlenki azotu (NOx) i węgla (COx), pył zawieszony PM2,5 i PM10, a także wilgotność i temperaturę”. Dane gromadzone są dzięki ubieralnemu zespołowi czujników opracowanego przez partnera projektu - spółkę Bettair. Czujniki przekazują dane na temat zanieczyszczeń powietrza do smartfona użytkownika, który przesyła dane na platformę SOCIO-BEE. Jak wyjaśnia Drosou: „To właśnie na smartfonie działają wszystkie rozwiązania SOCIO-BEE. Dzięki nim użytkownicy mogą wyszukiwać i wybierać kampanie, przeglądać dane oraz uzyskiwać dostęp do analiz wizualnych”. Jeden z obszarów prac w ramach projektu obejmuje drony. Wolontariusze mogą wykorzystywać swoje drony do przelotów nad trudno dostępnymi obszarami, a także do pomiarów jakości powietrza w wyższych partiach. W ramach projektu SOCIO-BEE powstał także nowatorski klips pozwalający na zamocowanie zespołu czujników do dowolnego drona.
Pilotażowe iteracje
Projekt SOCIO-BEE został zaplanowany z myślą o przeprowadzeniu działań w ramach dwóch iteracji. W ramach pierwszej z nich badacze mieli możliwość dopracowania szeregu materiałów wdrożeniowych. W pierwszej turze działań pilotażowych wzięło udział 115 osób - 41 w Ankonie, 39 w Maroussi i 35 w Saragossie. W ramach drugiej tury działań pilotażowych badacze chcą znaleźć 2 400 uczestników, którzy wezmą udział w projekcie zanim prace dobiegną końca. Pierwsi uczestnicy wyrażali się na temat projektu w samych superlatywach. Zapytana o projekt SOCIO-BEE, Chrisanthe Theodorakopoulou z Maroussi mówi: „Realizacja projektu była wyjątkowym doświadczeniem i pozwoliła mi zmierzyć wiele interesujących parametrów. Nie mogę się doczekać informacji na temat przetworzonych danych oraz wyników uzyskanych pomiarów”. Zespół projektu SOCIO-BEE skutecznie wykorzystał połączone kompetencje ekspertów zajmujących się technologią i zachowaniami ludzkimi, a także możliwości, jakie oferuje współpraca z grupą naukowców-wolontariuszy. Wysiłki podejmowane w ramach projektu zwiększają nasze szanse na skuteczne przeciwdziałanie zanieczyszczeniu powietrza na obszarach miejskich.
Słowa kluczowe
SOCIO-BEE, zanieczyszczenie powietrza, nauka obywatelska, ubieralny zespół czujników, Bettair, zestaw narzędzi dla naukowców-wolontariuszy, zrównoważony rozwój nauki obywatelskiej
