Umożliwienie obywatelom tworzenia map jakości powietrza w pomijanych zakątkach miast
UE może poszczyć się bogatą historią monitorowania zanieczyszczeń, dzięki czemu dysponuje jednym z najbardziej zaawansowanych i szczegółowych zestawów danych środowiskowych. Pozostaje jednak wiele obszarów, które można by poprawić.
Brak oficjalnych pomiarów w zakresie monitorowania mikrośrodowisk
Poziom szczegółowości danych bywa niewystarczający, by można było prowadzić dogłębne analizy polityki na poziomie lokalnym. Wynika to po części z rzadkiego rozmieszczenia stacji monitorowania zanieczyszczenia powietrza. W związku z tym trudno jest uzyskać reprezentatywne dane dotyczące jakości powietrza w całych miastach, zwłaszcza jeśli chodzi o szczegół na poziomie dzielnic. Co więcej, w stacjach tych stosuje się zazwyczaj zaawansowane i drogie stacjonarne urządzenia do pomiaru jakości powietrza. Z tego względu zadania związane z gromadzeniem i utrzymaniem danych muszą być wykonywane przez osoby posiadające specjalistyczne wykształcenie naukowe.
Rola zwykłych mieszkańców
W odpowiedzi na te wyzwania może pomóc nauka obywatelska, która umożliwia lokalnym społecznościom gromadzenie danych o wysokiej rozdzielczości na temat ich środowiska. Takie oddolne podejście pozwala na zbieranie na poziomie dzielnic szczegółowych informacji przestrzennych i czasowych, które stanowią uzupełnienie mniej szczegółowych danych z oficjalnych źródeł miejskich. Finansowany przez UE projekt CompAir wykorzystuje potencjał nauki obywatelskiej na różnych obszarach miejskich – w Atenach, Berlinie, Flandrii, Płowdiwie i Sofii. „Inicjatywę wyróżnia inkluzywna strategia zaangażowania, łącząca osoby z różnych środowisk – od uczniów i osób starszych po miłośników jazdy na rowerze i Romów”, tłumaczy koordynator projektu Lieven Raes. „Wolontariusze ci odgrywają kluczową rolę na każdym etapie procesu nauki obywatelskiej, od formułowania problemów i wybierania lokalizacji po gromadzenie danych, analizowanie wyników i propagowanie wyników”.
Połączenie czujników stacjonarnych z przenośnymi
W dotyczących jakości powietrza inicjatywach nauki obywatelskiej do pomiarów zazwyczaj wykorzystuje się czujniki stacjonarne. Jednak „nowe technologie pozwalają obecnie zwykłym mieszkańcom śledzić osobiste narażenie na zanieczyszczenie powietrza, gdy codziennie przebywają w różnych środowiskach, w domu, na dworze czy w pracy. Rodzi się hybrydowe podejście, łączące urządzenia stacjonarne z przenośnymi”, dodaje Raes. Niedrogie czujniki mobilne są wykorzystywane przez wolontariuszy podczas kampanii pomiarowych. Cenne dane dotyczące jakości powietrza i ruchu drogowego są następnie udostępniane publicznie za pośrednictwem otwartych paneli i aplikacji mobilnych, co sprzyja zwiększeniu świadomości ekologicznej. Aby zagwarantować wiarygodność danych gromadzonych przez te niedrogie urządzenia, naukowcy opracowali rygorystyczny proces kalibracji. Będzie to możliwe dzięki algorytmowi opartemu na chmurze, który porównuje odczyty z tych czujników z odczytami z wysokiej klasy oficjalnych stacji i innych podobnych urządzeń w okolicy. Zweryfikowane dane są następnie przekazywane organom publicznym. Zespół COMPAIR opracował przyjazne dla użytkownika standardy i protokoły dla tych tanich czujników, dzięki czemu mogą być one łatwo używane przez osoby niebędące ekspertami. Umożliwiło to mieszkańcom miast pilotażowych współpracę z innymi obywatelami i aktywne uczestnictwo w dyskusjach w celu zaproponowania ulepszeń polityki. Na przykład w Sofii za sprawą projektu wielu rodziców wybrało autobusy miejskie zamiast odwożenia dzieci samochodem do szkoły, co wskazuje na zmianę w kierunku bardziej zrównoważonego stylu życia. „Wyjątkowość podejścia COMPAIR polega na tym, że łączy wiele innowacyjnych typów czujników IoT – statyczne i mobilne czujniki jakości powietrza, a także czujniki ruchu – w zróżnicowanych geograficznie, ale tematycznie zintegrowanych pilotażach nauki obywatelskiej. Projekt COMPAIR angażuje w naukę obywatelską osoby narażone na zanieczyszczenie powietrza i niedostatecznie reprezentowane grupy. Nasze dane są skalibrowane, dzięki czemu wyniki pomiarów mogą być wykorzystywane w kształtowaniu polityki”, podkreśla Raes.
Słowa kluczowe
COMPAIR, jakość powietrza, czujnik, nauka obywatelska, zanieczyszczenie powietrza, miasta, dzielnica, społeczności lokalne
