Nowa holenderska wystawa wyjątkową okazją poznania Jemenu
Wojna domowa i kryzys humanitarny to kwestie, które w ostatnich dziesięcioleciach przyciągnęły uwagę opinii publicznej do Jemenu, jednego z najbiedniejszych krajów świata arabskiego, którego złożoność geograficzna, religijna i społeczna ostatecznie stała się źródłem niewydolności państwa. Jemen ma jednak znacznie bogatszą historię, niż może się wydawać po lekturze doniesień prasowych. Niedawno uruchomiona internetowa wystawa przedstawia złożoną historię regionu, a zwłaszcza rolę, jaką odegrały w niej Niderlandy. Wystawa zatytułowana „Yemen through a Dutch lens” jest częścią finansowanego przez Unię Europejską projektu EMStaD YEMEN, który koncentruje się głównie na historii północnego Jemenu – regionu, w którym od X wieku n.e. rządy sprawuje ugrupowanie szyitów zwane zajdytami. W ramach projektu prowadzone są badania będące próbą ustalenia, jak to się stało, że w okresie od XVI do XIX wieku kraj ten osiągnął stabilizację, a mimo to zmaga się z podobnymi warunkami, które dziś utrudniają jego rozwój. Na wystawie zaprezentowano niektóre z ustaleń zespołu projektu, posługując się rękopisami, mapami i fotografiami z kolekcji Bibliotek Uniwersytetu w Lejdzie (UBL). Jak czytamy we wprowadzeniu do wystawy na stronie internetowej UBL, powiązania Niderlandów z Jemenem sięgają początków XVII wieku, kiedy to holenderscy kupcy postanowili zaopatrywać się w jemeńskim porcie Mokka w kawę – towar, który zyskiwał wówczas na popularności. W artykule możemy przeczytać, że „kiedy holenderscy kupcy po raz pierwszy dotarli do Jemenu, była to jedna z prowincji Imperium Osmańskiego. Jednak w ciągu kilku lat od ich pierwszego przybycia region ten ponownie stał się niezależnym państwem, tak jak przed podbojami osmańskimi, które miały miejsce w XVI wieku. Ta dramatyczna zmiana, kiedy to niewielki kraj wyparł ze swoich granic wpływy znaczącego nowożytnego imperium, była możliwa dzięki sile lokalnych tradycji politycznych”.
Jemen widziany oczami Holendrów
W kolejnych stuleciach Jemen stawał się coraz trudniej dostępny, a po raz pierwszy otworzył swoje podwoje dla Zachodu dopiero w latach 30. ubiegłego wieku. Wśród wielu osób, które odwiedziły wówczas ten kraj, byli Cornelis Adriaanse, holenderski chargé d’affaires w mieście Dżudda w Arabii Saudyjskiej, oraz holenderski inżynier Gellius Flieringa. Po podpisaniu traktatu holendersko-jemeńskiego w 1933 roku rządzący wówczas Jemenem imam Jahja Muhammad Hamid ad-Din zaprosił Adriaanse i Flieringa do swojego kraju. „Imam szukał dla swojego kraju możliwości rozwoju, zastanawiając się, jak najlepiej wykorzystać to, co oferuje nowoczesność oraz wiedza i doświadczenie Zachodu, jednocześnie zachowując tradycyjne państwo, na czele którego stoją potomkowie Proroka. Gellius Flieringa był zaproszony do Jemenu dwukrotnie, aby odpowiedzieć na konkretne pytania dotyczące infrastruktury i potencjału naftowego Jemenu. Sporządził raport dla holenderskiego rządu na temat swoich odkryć, a odbyte przez siebie podróże opisał w swoim dzienniku”. Zdjęcia, listy i doniesienia dwóch wspomnianych Holendrów zapewniają wgląd w życie społeczne i polityczne Jemeńczyków w tamtym okresie. Wspierana w ramach projektu EMStaD YEMEN (Early Modern State Development in Yemen) wystawa oferuje wyjątkową możliwość zobaczenia Jemenu oczami Flieringi i Adriaanse – jako kraju „zmieniającego się, ale zachowującego swoje tradycje”. Oprócz stworzenia wystawy, zespół projektu będzie również rozpowszechniał uzyskane przez siebie wyniki poprzez publikacje naukowe i posty na blogu. Więcej informacji: strona projektu EMStaD YEMEN
Słowa kluczowe
EMStaD YEMEN, Jemen, Jemeńczycy, Niderlandy, wystawa, historia, kawa