Walka z ubóstwem energetycznym w sektorze prywatnym
Wysoki koszt energii i potrzeba realizacji remontów ukierunkowanych na zwiększanie efektywności energetycznej przyczyniają się do upowszechnienia zjawiska ubóstwa energetycznego w całej Europie. Wśród uczestników rynku wynajmu prywatnego brakuje informacji o osobach, które są zagrożone ubóstwem energetycznym oraz ich potrzebach. Celem finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu ENPOR było zwiększenie widoczności zjawiska ubóstwa energetycznego oraz wspieranie realizacji i wdrażania działań dostosowanych do potrzeb tego rynku w Austrii, Chorwacji, Niemczech, Grecji, Estonii, Niderlandach oraz we Włoszech.
Regionalne grupy działań
Ubóstwo energetyczne ma wiele przyczyn, a remonty ukierunkowane na zwiększanie efektywności energetycznej stanowią poważne wyzwanie dla najemców. Dzieje się tak dlatego, że właściciele domów odnoszą bezpośrednie korzyści z poprawy efektywności energetycznej swoich nieruchomości. Takie rozwiązania nie tylko przekładają się na zmniejszenie kosztów eksploatacji, ale także podnoszą wartość posiadanych nieruchomości. Właściciele nieruchomości przeznaczonych na wynajem nie mają jednak tych samych zachęt - to ich najemcy czerpią korzyści z oszczędności energii, a sami właściciele ponoszą koszty inwestycji. Problem ten pogłębia zjawisko ubóstwa energetycznego wśród najemców, którzy zwykle mieszkają w budynkach o gorszej charakterystyce energetycznej. Jednym z najważniejszych celów projektu ENPOR była koordynacja grup REACT (ang. REgional ACTion), czyli regionalnych grup działań. Ideą tych grup było reprezentowanie interesów zarówno wynajmujących, jak i najemców w procesie wypracowywania rozwiązań mających na celu przeciwdziałanie temu zjawisku. Grupy REACT zrzeszają wielu różnych interesariuszy, w tym właścicieli nieruchomości, stowarzyszenia najemców i konsumentów oraz inne podmioty działające na tym rynku. We współpracy z przedstawicielami rządu, uczestnicy grup REACT przeanalizowali 10 strategii mających wpływ na rynek wynajmu prywatnego w 7 krajach europejskich. W celu zaspokojenia potrzeb energetycznych występującym w różnych regionach, zespół projektu ENPOR przeprowadził dokładny przegląd 114 istniejących strategii, aby wskazać obszary, w których wytyczne i praktyki nie spełniają potrzeb najemców odczuwających zjawisko ubóstwa energetycznego. Jak wyjaśnia Vlasis Oikonomou, koordynator projektu: „Grupy REACT wzięły udział w aktualizacji i dostosowaniu krajowych strategii dotyczących rynku wynajmu prywatnego, wybranych na podstawie ich wpływu na najemców odczuwających zjawisko ubóstwa energetycznego”.
Aktualizacja strategii walki z ubóstwem energetycznym
Podejście zastosowane w ramach projektu ENPOR obejmuje szkolenia i działania informacyjne, dopłaty do remontów oraz wsparcie w ramach programów. Działania pilotażowe realizowane we Włoszech mają na celu wsparcie działań informacyjnych i szkoleń skierowanych do właścicieli, najemców i zarządców budynków w zakresie remontów zwiększających efektywność energetyczną i praktyk mających na celu zmniejszenie zużycia energii. W Estonii działania dotyczą dostępu do oferowanych przez państwo dopłat do remontów, które stanowią ważne narzędzie służące ograniczaniu ubóstwa energetycznego. Dostosowanie tych działań umożliwia modernizację budynków wielorodzinnych ich mieszkańcom i wspólnotom mieszkaniowym. Program pilotażowy realizowany w Niemczech obejmuje dostosowane porady oraz wykorzystanie innowacyjnego modelu pomiaru zużycia energii opartego na przedpłatach i aplikacji. Aby wziąć udział w programie, mieszkańcy muszą zmienić dostawcę energii elektrycznej i zamontować cyfrowy licznik przedpłacony, który pozwala na dokładne monitorowanie zużycia energii. W ramach greckiego programu pilotażowego uczestnicy zmienili program zobowiązań dotyczących efektywności energetycznej, by obejmował także wytyczne dostawców energii obsługujących gospodarstwa domowe dotknięte zjawiskiem ubóstwa energetycznego. Dostosowano także ofertę pomocy publicznej dzięki specjalnym funduszom przeznaczonym dla ubogich energetycznie gospodarstw domowych i dotacjom dla właścicieli wynajmowanych budynków. Oprócz działań wypracowanych w ramach projektu ENPOR uczestnicy zgromadzili wiele danych na temat ubóstwa energetycznego na rynku wynajmu prywatnego poprzez uruchomienie platformy Energy Poverty Dashboard. Narzędzie, które zawiera informacje skategoryzowane według krajów i regionów, pozwala użytkownikom na analizę wskaźników ubóstwa energetycznego i działań dotyczących rynku wynajmu. Kraje mogą odnieść wiele korzyści z aktualizacji tych strategii, jednak równie ważne jest także uwzględnienie danych na temat ubóstwa energetycznego w procesach decyzyjnych. Walka z nierównością korzyści będzie opierała się także na narzędziu Split Incentive Quantification Tool, które pozwala na obliczenie podziału kosztów inwestycji w zwiększanie efektywności energetycznej między wynajmującego i najemcę na podstawie korzyści. Ubóstwo energetyczne, szczególnie w ramach rynku wynajmu prywatnego, jest coraz bardziej palącym i trudnym do rozwiązania problemem. Zespół projektu ENPOR skupił się na współpracy i współtworzeniu, aby opracować rozwiązania. Jak uważa Oikonomou: „Projekt ENPOR zaowocował licznymi rezultatami, ale przede wszystkim zwiększył świadomość i zrozumienie zjawiska ubóstwa energetycznego na rynku wynajmu prywatnego wśród decydentów i interesariuszy”.
Słowa kluczowe
ENPOR, ubóstwo energetyczne, ubodzy energetycznie, grupy REACT, rynek wynajmu prywatnego, właściciele, najemcy, działania zwalczające zjawisko ubóstwa energetycznego, informacje na temat ubóstwa energetycznego
