Kształcenie przyszłych innowatorów dzięki lekcjom poza szkołą
Inspirowanie młodych ludzi do podejmowania studiów w dziedzinie nauk przyrodniczych to wciąż spore wyzwanie. W dzisiejszych szkołach takie przedmioty, jak nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria, sztuka i matematyka, łącznie określane mianem STEAM, są przez większość nadal postrzegane jako trudne. Tradycyjne i teoretyczne modele nauczania nie zawsze są na tyle atrakcyjne, by rozbudzić zainteresowanie uczniów. Z myślą o zmianie podejścia do przedmiotów STEAM uruchomiono finansowany przez Unię Europejską projekt OTTER, umożliwiający współpracę nauczycieli, naukowców i twórców, którym przyświeca jeden cel – współtworzenie nowych doświadczeń i aktywności zakorzenionych w koncepcji edukacji poza klasą, z naciskiem na zrównoważenie środowiskowe i ograniczanie odpadów tworzyw sztucznych.
Opracowanie metodologii edukacji poza klasą
Metodologia laboratoriów OTTER powstała pierwotnie jako pięcioetapowe podejście oparte na pedagogice skoncentrowanej na uczniu. Została ona opracowana przez nauczycieli korzystających ze wsparcia przedstawicieli zespołu projektu OTTER w czterech krajach pilotażowych: Irlandii, Hiszpanii, na Węgrzech i w Finlandii. Proces ten polegał na udostępnieniu nauczycielom materiałów szkoleniowych, na podstawie których mieli zaprojektować angażujące doświadczenia edukacyjne łączące filary projektowania laboratoriów OTTER, tj. cele zrównoważonego rozwoju, umiejętności XXI wieku, włączenie i różnorodność, z programami nauczania obowiązującymi w ich krajach. Zaprojektowane w ten sposób zajęcia obejmowały wizyty w miejscach poza szkołą, aby zebrać dowody związane z założeniami laboratoriów OTTER. Ponadto nauczyciele uzupełnili program lekcji poza szkołą o materiały do użytku przed zajęciami i po ich odbyciu. Nowatorskim aspektem podejścia OTTER było wykorzystanie dowodów zebranych poza szkolnymi murami do stworzenia młodzieżowych inicjatyw opartych na praktycznym działaniu i wymiernych celach. „Zespół projektu OTTER wykorzystał metodologię opartą na dowodach, łączącą przegląd literatury z praktycznymi doświadczeniami, w bardzo zróżnicowanych społeczno-ekonomicznych kontekstach edukacyjnych”, wyjaśnia Nathália Helena Azevedo, stypendystka projektu. „Biorąc pod uwagę inspirujące projekty opracowane przez uczniów w ramach laboratoriów OTTER, wykorzystanie podobnych metodologii jako szablonu może być sposobem na pobudzenie wyobraźni, realizację wspólnych projektów w społecznościach szkolnych i poddanie refleksji wzajemnych powiązań między ludźmi, innymi gatunkami i środowiskiem”.
Ocena jako integralna część badań naukowych i doskonałości edukacyjnej
Kluczowym celem metodologii OTTER było ustanowienie ciągłego procesu monitorowania i oceny zamiast stosowania pojedynczych interwencji. Narzędzia oceny miały dwojaki cel – zarówno informowania o wynikach badań, jak i wspierania procesu uczenia się uczniów. Oprócz usprawnienia procesu badawczego włączenie narzędzi oceny dostarczyło również cennych danych dla nauczycieli. „Nasze wyniki pokazują również, że podejście to wymaga konkretnego i ukierunkowanego kształcenia zawodowego nauczycieli. Procesy planowania i przygotowania musiałyby wymagać dodatkowego czasu – określonych bloków w planie lekcji lub zastępstw – oraz zasobów dla szkół, takich jak zrównoważone narzędzia, które mogą być używane w różnych klasach i w ramach różnych przedmiotów, tak by nauczyciele i interesariusze mogli współpracować i projektować urozmaicone aktywności edukacyjne”, wskazuje Deirdre O'Neill, stypendystka projektu. „Chcielibyśmy, aby istniały instrumenty zachęcające podmioty branżowe, społeczności i dyrektorów szkół do przyjęcia tego podejścia i zapewnienia pełnego wsparcia nauczycielom”.
Zmiana ekosystemu edukacyjnego
W oparciu o wnioski z projektu opracowany zostanie wstępny protokół zapewnienia jakości zajęć prowadzonych poza klasą w celu stworzenia ram akredytacji dla takich zajęć. „Naszym zamiarem jest, aby wytyczne pomogły podmiotom odpowiedzialnym za akredytację w ustanowieniu systemu akredytacji w dziedzinie edukacji poza klasą. Zapewni to informacje krok po kroku na temat tego, kto i co podlega akredytacji, dlaczego dana organizacja powinna ubiegać się o akredytację, a także informacje dotyczące parametrów podlegających ocenie, rozwoju po uzyskaniu akredytacji i utrzymania statusu organizacji akredytowanej”, podsumowuje koordynatorka projektu Jelena Kajganovic. „Naszym celem jest zbudowanie europejskiego ekosystemu edukacyjnego dla różnych kategorii miejsc, promującego wysoki poziom kształcenia dla wszystkich”.
Słowa kluczowe
OTTER, zrównoważony rozwój, doświadczenie edukacyjne, kształcenie formalne, uczenie się nieformalne, ograniczanie tworzyw sztucznych, edukacja poza klasą
