Szczegółowy opis związku między istotą szarą a zaburzeniami psychotycznymi
Międzynarodowy zespół naukowców realizujący badania dzięki częściowemu wsparciu ze strony finansowanych ze środków Unii Europejskiej projektów PRISM 2 i AIMS-2-TRIALS odkrył zależność między zmniejszoną objętością istoty szarej w mózgu a występowaniem zaburzeń psychotycznych o wczesnym początku. Dokonane przez nich odkrycia mogą pomóc w lepszym zrozumieniu wpływu psychoz na proces rozwoju mózgu w dzieciństwie i okresie dojrzewania. Zaburzenia psychotyczne o wczesnym początku, objawiające się po raz pierwszy przed ukończeniem przez pacjentów 18. roku życia, czyli w okresie kluczowym dla rozwoju mózgu, stanowią poważnie wyniszczającą i obniżającą jakość życia grupę schorzeń obejmującą schizofrenię, zaburzenia afektywne i inne nieafektywne zaburzenia psychotyczne. Wiąże się to z niekorzystnymi rokowaniami – tacy pacjenci często odczuwają bardziej nasilone i długotrwałe objawy oraz gorzej reagują na leczenie. Choć zmiany w obrębie istoty szarej zostały już wcześniej odnotowane w kontekście tego rodzaju zaburzeń psychotycznych, małe rozmiary prób badawczych oraz analizy różnych obszarów mózgu na przestrzeni wielu badań doprowadziły do otrzymania sprzecznych wyników. Najnowsze wyniki opublikowane na łamach czasopisma naukowego „Molecular Psychiatry” stanowią opracowanie największego w historii badania opartego na kompleksowym obrazowaniu mózgów pacjentów cierpiących na zaburzenia psychotyczne o wczesnym początku, które rzucają nowe światło na tę chorobę. Uzyskanie tych danych wymagało porównania skanów mózgów 482 pacjentów ze skanami zgromadzonymi dzięki przebadaniu 469 zdrowych osób.
Cenne informacje na przyszłość
„Zaburzenia psychotyczne o wczesnym początku mogą mieć poważny wpływ na życie i samopoczucie ludzi. Co gorsza, nasza wiedza na temat tej grupy schorzeń jest niestety stosunkowo ograniczona”, wyjaśnia Matthew Kempton, jeden z głównych autorów badania z ramienia King's College London, uczelni pełniącej rolę koordynatora projektu AIMS-2-TRIALS, którego wypowiedź została przytoczona w informacji prasowej opublikowanej w witrynie internetowej instytucji. „Przeprowadzone przez nasz zespół badanie stanowiło największą w historii analizę wyników badań obrazowania mózgów pacjentów cierpiących na te schorzenia, co wymagało wykorzystania nowatorskich technologii do łączenia skanów różnych obszarów mózgu w celu przeanalizowania setek tysięcy punktów danych i pomiaru objętości mózgu. Odkryliśmy, że mózgi takich pacjentów charakteryzują się mniejszą objętością istoty szarej w prawie wszystkich regionach mózgu w porównaniu do osób zdrowych. Mamy nadzieję, że opracowanie tak szczegółowej mapy mózgu przyczyni się do realizacji nowych badań poświęconych temu zagadnieniu – może bowiem stanowić narzędzie diagnostyczne, a nawet umożliwić obserwację skuteczności leczenia”, dodaje badacz. Na podstawie skanów naukowcy zaobserwowali również wyraźną różnicę w objętości istoty szarej w lewym zakręcie obręczy – to obszar mózgu związany z powstawaniem i przetwarzaniem emocji, uczeniem się i pamięcią. Ponadto mózgi pacjentów, u których badane zaburzenia rozwinęły się w późniejszym wieku, charakteryzowały się mniejszą objętością istoty szarej w wielu małych obszarach mózgu niż pacjenci, u których choroba pojawiła się w młodszych latach. Jak wskazuje Shuqing Si, główna autorka badania z ramienia King's College London: „Głównym zadaniem istoty szarej jest przetwarzanie informacji w mózgu, w związku z czym odgrywa znaczącą rolę w realizacji jego podstawowych funkcji, takich jak pamięć, emocje czy ruch. W ramach badania wykorzystaliśmy zaprojektowane na jego potrzeby oprogramowanie (ENIGMA-VBM) opracowane na naszej uczelni, które pozwoliło nam na precyzyjne oznaczanie miejsc, w których nastąpił miejscowy wzrost i spadek objętości mózgu. Wykorzystanie tego rozwiązania pozwoliło naszemu zespołowi na przetwarzanie znacznie większej ilości danych i umożliwiło uwzględnienie skanów mózgów pochodzących ze wszystkich stron świata. Co więcej, dzięki wykazaniu skuteczności naszego oprogramowania, obecnie możemy wykorzystać je do badań mózgów pacjentów cierpiących na szereg innych zaburzeń”. Realizacja projektu PRISM 2 (Psychiatric Ratings using Intermediate Stratified Markers 2) dobiegnie końca w maju 2024 roku. Projekt AIMS-2-TRIALS (Autism Innovative Medicine Studies – 2 – Trials) dobiegnie końca rok później, w 2025 roku. Więcej informacji: strona projektu PRISM 2 strona projektu AIMS-2-TRIALS
Słowa kluczowe
PRISM 2, AIMS-2-TRIALS, mózg, istota szara, substancja szara, psychoza, zaburzenia psychotyczne o wczesnym początku