Innowacje archeologiczne pomagają w odkrywaniu sekretów starożytnej Japonii
Badania archeologiczne nie odbywają się w oderwaniu od innych dziedzin. Archeolodzy muszą współpracować z chemikami i fizykami, by dokładnie datować znaleziska, a historycy umieszczają odkrycia we właściwym kontekście. „Zazwyczaj tego rodzaju badania prowadzone są w sposób interdyscyplinarny, krok po kroku”, wyjaśnia Eliano Diana, zastępca koordynatora projektu BE-ARCHAEO z Uniwersytetu w Turynie we Włoszech. „Chcieliśmy pójść w kierunku bardziej transdyscyplinarnego podejścia, opartego na zbliżeniu do siebie tych dziedzin nauki”. Miało to na celu umożliwienie naukowcom na wczesnym etapie kariery, którzy dopiero zdobywają wiedzę specjalistyczną i doświadczenie w swoich dziedzinach, spojrzenie na wyzwania z innych perspektyw i docenienie roli innych dyscyplin.
Transdyscyplinarne podejście w archeologii
Projekt BE-ARCHAEO skupiał się na wykopaliskach archeologicznych kurhanu powstałego w okresie od końca VI do początku VII wieku naszej ery, zlokalizowanego w japońskiej prefekturze Okayama. Badanie takich miejsc jest ważne dla lepszego zrozumienia rytuałów, regionalnych relacji i procesu powstawania starożytnych państw w Japonii. Projekt był wspierany ze środków działania „Maria Skłodowska-Curie”, a w skład zespołu weszli naukowcy na początku kariery z wielu krajów europejskich, którzy wyjechali do Japonii. Na miejscu archeolodzy z Europy i Japonii nawiązali współpracę z chemikami, fizykami, biologami, geologami, weterynarzami i gleboznawcami. Dziennikarze, filmowcy i specjaliści zajmujący się obszarem IT również uczestniczyli w pracach archeologicznych. „Obserwowanie jak przedstawiciele innych dyscyplin radzą sobie z tymi samymi wyzwaniami pomogło badaczom zmienić swoje podejście”, mówi Diana.
Baza danych i powiązanych informacji
Kluczowym celem projektu było zbudowanie bazy danych gromadzącej wszystkie powiązane ze sobą informacje zebrane ze stanowiska archeologicznego i udostępniającej je w jednym miejscu. „Ta ogólnodostępna baza danych zawiera wszystkie dane naukowe związane z wykopaliskami”, dodaje Diana. „Mamy na przykład cyfrową mapę grobowców, która zawiera odniesienia do znalezisk, odkrytych przedmiotów oraz opisów naszych badań naukowych”. Wśród nich można wymienić odłamki naczyń ceramicznych, które zdaniem archeologów służyły zarówno do gotowania, jak i do celów ceremonialnych. Archeolodzy odkopali także kości zwierząt i muszle. Ważnym elementem łączenia wszystkich zebranych znalezisk i danych było zapewnienie, że wszystkie opublikowane informacje będą zrozumiałe dla wszystkich naukowców. „Chcieliśmy zastosować transdyscyplinarne, a nie tylko interdyscyplinarne podejście”, wyjaśnia Diana. Innymi słowy, dane z każdej specjalistycznej dziedziny nie zostały opublikowane w oderwaniu od innych dziedzin – zamiast tego zostały powiązane z innymi dyscyplinami nauki, co pozwoliło na stworzenie bardziej całościowego obrazu wykopalisk. Ponadto baza danych jest nie tylko transdyscyplinarna, ale także wielojęzyczna – została bowiem przetłumaczona na język angielski i japoński. Zespół projektowy starał się również udostępnić wyniki tych badań szerszej społeczności w ramach wystawy odkryć BE-ARCHAEO, która odbyła się niedawno na Uniwersytecie w Turynie, pomagając wzbudzić zainteresowanie starożytną Japonią.
Europejsko-japońska współpraca w dziedzinie archeologii
Kolejną mocną stroną projektu było wspieranie kontaktów europejskich i japońskich naukowców. „Realizacja projektu była świetną okazją dla badaczy, by poznać zupełnie inne podejścia”, zauważa Diana. „Nawiązaliśmy owocną współpracę i mamy nadzieję, że już w przyszłym roku uda się zrealizować nowy projekt, oparty na doświadczeniach inicjatywy BE-ARCHAEO”. Celem badaczy jest wykorzystanie wybranych odkryć archeologicznych dokonanych w ramach zrealizowanego projektu, głównie wyrobów garncarskich oraz fragmentów metalowych przedmiotów. „Mamy zamiar kontynuować badania dotyczące tych artefaktów”, wyjaśnia Diana.
Słowa kluczowe
BE-ARCHAEO, archeologia, Japonia, fizycy, chemicy, wykopaliska, ceramika