Nie ma powodu do śmiechu: „rozrywka” w sieci jako furtka dla skrajnych wypowiedzi
Platformy mediów społecznościowych stały się dla ruchów skrajnie prawicowych potężnym narzędziem do szerzenia skrajnych wypowiedzi i ideologii. Stanowią one również istotne wyzwanie z punktu widzenia regulacji i moderacji treści publikowanych w sieci. Sahana Udupa, profesor antropologii mediów na niemieckim Uniwersytecie Ludwika i Maksymiliana w Monachium, rozpoczęła projekt mający na celu zbadanie złożonych relacji między mediami cyfrowymi a kulturą polityczną i tożsamością religijną w Indiach oraz w diasporze indyjskiej w Zjednoczonym Królestwie i Niemczech. Finansowany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych projekt ONLINERPOL został zainspirowany jej pierwszą monografią dotyczącą etnografii mediów informacyjnych i polityki miejskiej. Podczas pracy nad tą publikacją zaobserwowała duże zmiany w tym, jak ludzie konsumują treści i korzystają z mediów. „Upowszechnienie się smartfonów i tanich pakietów danych na ogromną skalę zrewolucjonizowało tę dziedzinę”, wyjaśnia. „Ten zmieniający się krajobraz medialny był głównym infrastrukturalnym punktem zwrotnym dla historycznie ukształtowanych struktur władzy wokół religijnych i nacjonalistycznych tożsamości”.
Prawicowe treści w formie zabawy
Jednym z najbardziej znaczących wyników badań Udupy jest jej teoria „zabawy jako metapraktyki” skrajnych wypowiedzi w internecie. Odkryła, że prawicowi użytkownicy w sposób strategiczny wykorzystują zabawę i rozrywkę, aby ominąć regulacje i filtry treści. „Zaskoczyło mnie, że tak często gwałtowne wymiany zdań w mediach internetowych są uważane za rozrywkę”, mówi. Zabawne treści są na przykład wykorzystywane do tworzenia więzi społecznych wśród użytkowników, którzy dzielą te same postawy ideologiczne. Nie chodzi o to, by być zabawnym, ale żeby podbijać popularność hashtagów i wyróżnić się w internetowych dyskusjach. W krajach takich jak Dania czy Niemcy skrajnie prawicowi aktywiści wykorzystali zabawę w sieci, aby ominąć surowe przepisy cenzurujące wypowiedzi dzięki użyciu przekręconych słów, dwuznacznych sformułowań i zaszyfrowanego języka. „Zabawa polega na przerabianiu tekstów memów i nasycaniu ich symbolami znanymi z popkultury – od Bollywood, Hollywood i kina regionalnego po folklor, lokalne idiomy i gry słowne”, tłumaczy Udupa.
Ramię w ramię z weryfikatorami faktów
Chcąc zrozumieć kontekst regulacyjny zabawnych i złożonych wypowiedzi opartych na kodzie kulturowym w odniesieniu do prawicowej kultury politycznej obecnej w sieci, Udupa połączyła siły z weryfikatorami faktów, twórcami systemów SI i etnografami. Po zbudowaniu modelu kodowania zespołowego służącego do wykrywania budzących wątpliwości wypowiedzi uczestnicy projektu opracowali ramy „etycznego skalowania” zawierające krytykę SI. Prace te uwypukliły znaczenie zaangażowania społeczności w projektowanie i rozwój technologii. Realizacja projektu ONLINERPOL pozwoliła lepiej zrozumieć proces, w ramach którego internet stał się istotnym łącznikiem między ksenofobicznymi i wykluczającymi nacjonalistycznymi nurtami politycznymi z całego świata. W 2021 roku badaczka otrzymała możliwość prowadzenia własnych wykładów na uniwersytecie dzięki wyróżnieniu Francqui Chair za badania naukowe dotyczące skrajnych wypowiedzi, a jesienią 2021 roku uzyskała także stypendium Joan Shorenstein. Ponadto Udupa przygotowała dokument strategiczny dla UN Peacekeeping, instrumentu pokojowego ONZ, który dotyczył wyzwań związanych z mową nienawiści w internecie. Patrząc w przyszłość, Udupa planuje kontynuować badania nad różnymi wymiarami kultur cyfrowych i wzmacniać sieć For Digital Dignity złożoną z naukowców i aktywistów, których łączy wspólna wizja wspierania przestrzeni internetowych sprzyjających wyrażaniu poglądów politycznych.
Słowa kluczowe
ONLINERPOL, rozrywka, zabawa, media, prawica, kultura polityczna, tożsamość religijna, regulacje w sieci, skrajne wypowiedzi, globalna kultura internetowa, Indie, media społecznościowe, polityka nacjonalistyczna
