Ciemna strona leczenia COVID-19 przeciwciałami monoklonalnymi
Przeprowadzone w ramach finansowanego przez UE projektu ORCHESTRA badanie rzuca nowe światło na wykorzystanie mAbs w leczeniu zakażeń COVID-19. Opublikowane na łamach „The Journal of Clinical Investigation” badanie ujawnia, że u pacjentów leczonych różnymi przeciwciałami monoklonalnymi w niektórych przypadkach mogą rozwinąć się mutacje SARS-CoV-2. Naukowcy opracowali skalę, która rozpoznaje pacjentów z wysokim ryzykiem rozwoju mutacji wywołanych leczeniem przy pomocy przeciwciał monoklonalnych. mAbs to wytworzone w laboratorium białka, które pełnią rolę ludzkich przeciwciał w układzie odpornościowym, atakując niepożądane komórki. Stanowią one opcję leczenia dla pacjentów poddawanych terapii onkologicznej i innych osób z osłabionym układem odpornościowym, którym grozi duże ryzyko rozwoju poważnej postaci COVID-19 i w przypadku których szczepionka nie oferuje dostatecznej ochrony. Jednak, jak czytamy w komunikacie prasowym opublikowanym na stronie (Uniwersytetu w Antwerpii) (Belgia), będącego partnerem projektu ORCHESTRA, naukowcy „niedawno odkryli, że leczenie przeciwciałami monoklonalnymi pociąga za sobą poważne konsekwencje. SARS-CoV-2 mutuje w odpowiedzi na presję immunologiczną wywołaną leczeniem i uruchomieniem odpowiedzi odpornościowych gospodarza. Oznacza to także, że wirusy mogą wykształcić oporność na przeciwciała monoklonalne, podobnie jak w przypadku oporności zakażeń bakteryjnych na leczenie antybiotykami”.
Szybkie mutacje
W toku badania klinicznego zrealizowanego na Uniwersytecie w Weronie (Włochy), uczelni koordynującej projekt ORCHESTRA, zespół zebrał próbki biologiczne od pacjentów wysokiego ryzyka zakażonych COVID-19 leczonych różnymi przeciwciałami monoklonalnymi. Zespół badawczy z Uniwersytetu w Antwerpii następnie przeprowadził analizę wariantów wirusa, która „wykazała, że u około 8 % pacjentów leczonych przeciwciałami monoklonalnymi niezwykle szybko rozwinęły się różne mutacje kolców SARS-CoV-2 charakteryzujące się wysoką specyficznością dla konkretnych miejsc wiązania mAbs”. Ponadto, chociaż u większości pacjentów wirus był stopniowo usuwany z organizmu, u pacjentów z osłabionym układem odpornościowym „przez dłuższy czas obserwowano znacznie podwyższone ładunki wirusa i 3-krotnie większą szansę na rozwój mutacji uniemożliwiających wykrycie SARS-CoV-2” Główny autor badania prof. Samir Kumar-Singh z Uniwersytetu w Antwerpii tłumaczy w tym samym komunikacie prasowym: „Ze zdziwieniem zaobserwowaliśmy, że nie tylko zdolność neutralizująca przeciwciał monoklonalnych i odporność gospodarza, ale także odpowiedzi uzdrawiające gospodarza odgrywały kluczową rolę w rozwoju mutacji uniemożliwiających wykrycie SARS-CoV-2”. Badacze opracowali również wskaźnik rozpoznający pacjentów z wysokim ryzykiem rozwoju mutacji ograniczających skuteczność leczenia przeciwciałami monoklonalnymi. Wykazujący się ponad 96-procentową dokładnością wskaźnik opiera się na połączeniu biomarkerów krążących związanych z czynnikami odpornościowymi i wzrostowymi (CIB), który mierzy się na podstawie próbek krwi pacjentów przed leczeniem przeciwciałami monoklonalnymi. Wskaźnik CIB mógłby zmniejszyć ryzyko niepowodzenia leczenia przeciwciałami monoklonalnymi, pomagając lekarzom określić, czy inne opcje leczenia, takie jak leczenie przeciwwirusowe i osocze rekonwalescencyjne, nie byłyby bardziej skuteczne. Wskaźnik ten jest przydatny, nawet jeśli pacjenci przeszli już leczenie przeciwciałami monoklonalnymi, ponieważ, jak czytamy w komunikacie, „znajomość wskaźnika CIB może nadal poprawić strategie łagodzenia, aby uniknąć możliwego rozprzestrzeniania się mutacji uniemożliwiających wykrycie SARS-CoV-2, zwłaszcza u osób z wysokim ryzykiem w tym samym otoczeniu klinicznym lub w przypadku bliskiego kontaktu z zakażonym”. Prof. Evelina Tacconelli z Uniwersytetu w Weronie, koordynatorka projektu ORCHESTRA (Connecting European Cohorts to Increase Common and Effective Response to SARS-CoV-2 Pandemic: ORCHESTRA) podsumowuje: „Badanie dostarcza innowacyjnych danych umożliwiających selekcję pacjentów wysokiego ryzyka kwalifikujących się do wcześnie rozpoczętego leczenia. Wierzymy, że nie tylko ograniczy to śmiertelność związaną z COVID-19, ale także zapadanie na tak zwany długi COVID”. Więcej informacji: strona projektu ORCHESTRA
Słowa kluczowe
ORCHESTRA, COVID-19, SARS-CoV-2, mutacja, przeciwciało monoklonalne, mAbs