Wspieranie ponadnarodowych badań naukowych w zakresie rolnictwa ekologicznego
Jednym z najlepiej zdefiniowanych podejść sprzyjających zrównoważonemu rolnictwu i produkcji żywności jest rolnictwo ekologiczne. „Ze względu na niestosowanie środków ochrony roślin i wykorzystanie szerszej gamy roślin uprawnych rolnictwo ekologiczne może korzystnie wpłynąć na zdrowie gleby, ograniczyć zanieczyszczenie i sprzyjać różnorodności biologicznej, co czyni je zrównoważoną alternatywą z wyboru w produkcji żywności”, wyjaśnia Ivana Trkulja, koordynatorka projektu CORE Organic w International Centre for Research in Organic Food Systems. Jednakże aby móc czerpać faktyczne korzyści z rolnictwa ekologicznego, należy wdrożyć je w odpowiedniej skali. „Wspólnie z pojedynczymi gospodarstwami ekologicznymi, jakimi na tę chwilę dysponujemy, musimy zbudować ekosystem rolnictwa ekologicznego”, mówi Trkulja. W budowie takiego ekosystemu pomoże finansowany ze środków UE projekt CORE Organic Cofund (Coordination of European Transnational Research in Organic Food and Farming Systems Cofund).
Udokumentowane doświadczenie
CORE Organic to założona w 2004 roku sieć europejskich ministerstw i rad badawczych zajmujących się finansowaniem badań naukowych w zakresie systemów żywności ekologicznej i rolnictwa ekologicznego. „Łącząc siły organizacji i państw członkowskich, jesteśmy w stanie lepiej wspierać ponadnarodowe projekty badawcze podejmujące niektóre z najważniejszych wyzwań w ekologicznym łańcuchu wartości”, dodaje Trkulja. W ciągu ostatnich 18 lat w ramach programu przeprowadzono osiem ponadnarodowych naborów wniosków i zapewniono finansowanie 62 projektów badawczych w wysokości 61,9 mln EUR. W naborach tych wzięli udział naukowcy ze wszystkich krajów partnerskich, w tym z mniejszych krajów i krajów z Europy Wschodniej. Dotyczyły one tematów związanych z agroekologią, takich jak choroby zwierząt, systemy upraw, mieszana produkcja zwierzęca i roślinna, pasza dla zwierząt, przetwarzanie żywności ekologicznej oraz bezodpadowe systemy żywnościowe o obiegu zamkniętym. „Sieć CORE Organic ma udokumentowane doświadczenie w budowaniu potencjału i kompetencji w zakresie badań ekologicznych”, zauważa Trkulja. „Za sprawą tych finansowanych projektów w Europie nie tylko wzrosło zainteresowanie rolnictwem ekologicznym, ale zaczęto je również postrzegać jako główny czynnik umożliwiający powstanie zrównoważonego, odpornego na warunki klimatyczne systemu żywnościowego o obiegu zamkniętym”. Podczas fazy współfinansowania sieć CORE Organic ogłosiła trzy ponadnarodowe nabory wniosków. Po niezależnym naborze wniosków w 2016 r. sieć podjęła współpracę z SUSFOOD2 Cofund w celu przeprowadzenia naboru w 2019 r., dotyczącego zrównoważonych i ekologicznych systemów żywnościowych. Włączenie myślenia systemowego w naborze z 2019 r. rozwijano dalej poprzez nabór z 2021 r., dotyczący systemów rolnictwa ekologicznego na rzecz ulepszenia mieszanej produkcji roślinnej i zwierzęcej. W sumie w fazie współfinansowania uczestniczyło 29 organizacji finansujących z 21 krajów/regionów i wsparły one 29 projektów.
Realizacja celów Zielonego Ładu
Pomimo ponad dekady pomyślnego działania Trkulja stwierdza, że sieć CORE Organic dopiero się rozkręca. „Wciąż stoją przed nami wyzwania, które wymagają podjęcia odpowiednich działań, zwłaszcza jeśli chodzi o ambitny cel Europejskiego Zielonego Ładu, zgodnie z którym do 2030 roku 25 % gruntów rolnych w UE wykorzystywane ma być do produkcji ekologicznej”. Aby osiągnąć ten cel, w ramach CORE Organic Pleiades, fazy programu rozpoczętej we wrześniu 2022 r. pod parasolem finansowanego ze środków UE projektu OrganicTargets4EU, w pełni skupiono się na poznaniu konsekwencji celów Zielonego Ładu w zakresie rolnictwa ekologicznego. W międzyczasie sieć CORE Organic kontynuuje swoją misję koordynowania inwestycji w badania naukowe, które są niezbędne do ułatwienia dalszych innowacji w sektorze rolnictwa ekologicznego. „Sieć CORE Organic zapewniła tak bardzo potrzebny poziom ciągłości”, podsumowuje Trkulja. „Gwarantuje to, że finansowanie przynosi trwałe efekty, a społeczność zajmująca się badaniami naukowymi w zakresie rolnictwa ekologicznego jest dobrze przygotowana do podejmowania bieżących i nowych wyzwań”.
Słowa kluczowe
CORE Organic Cofund, CORE Organic, rolnictwo ekologiczne, produkcja żywności, ponadnarodowe badania naukowe, zrównoważone rolnictwo, SUSFOOD2 Cofund, Zielony Ład, agroekologia
