Kurhany z epoki brązu w Wessex ujawniają swój związek ze środowiskiem człowieka
Epoka brązu, zwłaszcza w swojej wczesnej fazie, była okresem szybkiego rozwoju technologicznego. W północno-zachodniej Europie metal zastąpił kamień i krzemień w produkcji broni i narzędzi z ostrzami. Chociaż pełne wykorzystanie metalowych narzędzi rozwinęło się później, w celu ułatwienia handlu miedzią i cyną przez kanał La Manche rozwinęły się długodystansowe sieci. Przed tym impulsem społeczności późnego neolitu po obu stronach kanału La Manche wydawały się ignorować siebie nawzajem, a na utrzymywanie kontaktów pomiędzy nimi istnieją tylko nieliczne dowody. Jednak do 2500 r. p.n.e. sytuacja diametralnie się zmieniła. Rozpowszechnieniu kultury pucharów dzwonowatych towarzyszyła większa dynamika społeczna i rozwój metalurgii w północno-zachodniej Europie. Kilka wieków później po obu stronach kanału La Manche – w Wessex w południowej Brytanii i Armoryce w północnej Francji – pojawiło się pokolenie nowych elit, podczas gdy w całym regionie rozwinęła się obróbka metali z brązu. „Spowodowało to ożywienie handlu morskiego, co doprowadziło do integracji kulturowej ludności po obu stronach kanału na początku drugiego tysiąclecia p.n.e.”, wyjaśnia stypendysta działania Maria Skłodowska-Curie, Clément Nicolas, główny badacz projektu WATCH z Uniwersytetu w Bournemouth w Zjednoczonym Królestwie. Celem projektu było zrozumienie, w jaki sposób społeczności żyjące nad kanałem La Manche stały się od siebie współzależne w czasach, gdy handel cyną i miedzią wzmacniał podstawy rozległej prehistorycznej unii ludów europejskich.
Kurhany i groby z epoki brązu w Wessex dostarczają informacji na temat struktur społecznych
Pierwszym etapem było stworzenie bazy danych kurhanów i grobów w Wessex, datowanych na lata 2500–800 p.n.e. Nicolas badał chronologiczny i społeczny rozkład tych pochówków, wykorzystując relacje stratygraficzne, datowanie radiowęglowe i analizę odpowiedniości. „Kluczowym krokiem było wyodrębnienie spójnych chronologicznie grup kopców i kurhanów oraz przyjrzenie się ich rozmieszczeniu. Moje pytanie brzmiało: w jaki sposób zróżnicowanie społeczne przejawiające się poprzez występujące w grobach dobra odnosi się do cech środowiska naturalnego, takich jak rzeki i wybrzeże? I co mówi nam ich związek ze środowiskiem stworzonym przez ludzi – wczesnymi szlakami, systemami pól, ogrodzeniami i innymi elementami”. Kluczowym wyzwaniem było zmierzenie się z dużą liczbą stanowisk. „Największym zadaniem w ramach projektu było utworzenie bazy danych tysięcy miejsc pochówku i kurhanów z epoki brązu w Wessex, a także ich analiza. Ze względu na to, że było ich tak wiele, musieliśmy ograniczyć naszą szczegółową inwentaryzację do hrabstwa Dorset (2 813 kurhanów), uzupełniając ją o bardziej ogólne zestawy danych organizacji Historic England, aby rozszerzyć obserwacje na resztę Wessex”.
Starożytne drogi mogły powstać jeszcze przed rzymską inwazją
„Ustalenia naukowców potwierdziły znaczenie szlaków rzecznych i przybrzeżnych, ale co ciekawe, wykazały również, że tzw. drogi rzymskie były prawdopodobnie znacznie starsze niż się spodziewano i funkcjonowały już w okresie wczesnej epoki brązu. Można zauważyć, że drogi te łączą wszystkie śródlądowe kurhany elit w hrabstwie Dorset i innych miejscach w Wessex. „Podobną sytuację można zaobserwować w północno-zachodniej Francji, gdzie niektóre drogi leżące poniżej dróg rzymskich datowane są na wczesną epokę brązu. Takie infrastruktury drogowe są punktem zwrotnym, ponieważ są związane z rozwojem systemów polowych, które równocześnie pojawiają się wokół kanału około 2000 r. p.n.e.”, mówi Nicolas.
Lud koczowniczy czy osiadły?
Zespół projektu WATCH rzuca też nowe światło na to, w jaki sposób społeczności te były związane z ziemią Miejsca pochówku elit występują w centralnym punkcie spójnych terytoriów, natomiast domy z tego okresu były trudne do zidentyfikowania pod względem historycznym, ponieważ dowody takie jak ceramika czy szczątki organiczne są nieliczne. Według standardowej interpretacji ludy te były koczownicze, ale w ramach projektu zidentyfikowano dwanaście okrągłych domów z wczesnej epoki brązu. „Oznacza to, że w Wessex występowały całoroczne osady. W związku z tym hipoteza o koczowniczym charakterze tych ludów nie jest już całkowicie prawdziwa”. Obecnie Nicolasa intryguje ponowna interpretacja znalezionej w Bretanii rzeźbionej płyty, która wydaje się być mapą terytorium z wczesnej epoki brązu. „Wrócimy teraz w teren, aby lepiej zrozumieć funkcję takiej wczesnej mapy”.
Słowa kluczowe
WATCH, kurhany z epoki brązu, groby, Wessex, 2500–800 p.n.e., Rzymianie, hipoteza o koczowniczym charakterze ludów, struktury społeczne, późny neolit, kanał La Manche
