Zapewnienie dostaw energii mieszkańcom znajdującym się w trudnej sytuacji
Przyszłość zrównoważonej produkcji energii w Europie w dużej mierze zależy od większego zaangażowania konsumentów energii. Niestety, ubodzy energetycznie obywatele mieszkający w domach o niskim standardzie lub doświadczający ubóstwa energetycznego mającego inne podłoże są narażeni na ryzyko pozostania w tyle na drodze ku zielonej transformacji. W związku z tym finansowany przez Unię Europejską projekt STEP wsparł dziewięć państw europejskich o wysokim wskaźniku ubóstwa energetycznego – Bułgarię, Cypr, Czechy, Litwę, Łotwę, Polskę, Portugalię, Słowację i Zjednoczone Królestwo. Zespół projektu położył główny nacisk na doradztwo, szkolenia i rzecznictwo oraz działania za pośrednictwem zarówno istniejących, jak i nowych kanałów.
Dzielenie się najlepszymi praktykami w zakresie oszczędzania energii
Głównym celem projektu była poprawa warunków życia konsumentów doświadczających ubóstwa energetycznego. Europejska Organizacja Konsumentów (BEUC) we współpracy z krajowymi organizacjami konsumenckimi i badawczymi koordynowała działania mające na celu zapewnienie rzetelnych i godnych zaufania porad na temat środków oszczędzania energii i programów wsparcia finansowego. Partnerzy projektu STEP utworzyli krajowe sieci rekomendacji przy udziale organizacji pierwszej linii i zorganizowali 150 warsztatów, docierając w ten sposób do ponad 16 000 konsumentów. Przeszło 1 000 pracowników pierwszej linii zostało przeszkolonych w zakresie rozpoznawania ubóstwa energetycznego i oferowania praktycznych porad. Pandemia sprawiła, że przerodziło się to w prawdziwe wyzwanie, jednak zespołowi projektu udało się przekierować swoje działania informacyjne. Koordynatorka projektu Sara Patrone tłumaczy: „Pokonując wyzwania związane z pandemią, partnerzy projektu nie tylko wykazali się odpornością, ale także pokazali swoją zdolność do wykonania strategicznego manewru, zapewniając nieprzerwane świadczenie kluczowych usług w tak wyjątkowym czasie”. Dzięki wykorzystaniu różnorodnych sposobów na nawiązanie kontaktu z konsumentami projekt STEP wykroczył poza wcześniej założone cele. Za przykład mogą służyć utworzone w ramach projektu biura doradztwa energetycznego, materiały wideo i obszerny internetowy program szkoleniowy dostępny w dziewięciu językach. Powstały one z myślą o usługach doradztwa i szkoleniach dla konsumentów, organizacji konsumenckich i pracowników pierwszej linii w kwestiach związanych z energetyką. Zorganizowano również specjalne warsztaty dla osób słabowidzących i przygotowano audycje radiowe oraz programy telewizyjne, tak by dotrzeć do szerszej grupy odbiorców. Porady dotyczące wprowadzania bezpłatnych lub tanich rozwiązań zwiększających efektywność energetyczną obejmują wskazówki, takie jak niezasłanianie grzejników, ocieplanie poddaszy oraz używanie żaluzji i rolet, aby pomóc w chłodzeniu lub ogrzewaniu domu. Dzięki wysiłkom podjętym przez zespół projektu STEP w celu zbudowania zaufania wśród konsumentów i opracowania odpowiednio dostosowanych porad udało się osiągnąć oszczędności energii pierwotnej w wysokości do 38 gigawatogodzin (GWh), co wyraźnie dowodzi skuteczności tego podejścia.
Zalecenia organizacji konsumenckich dotyczące polityki
Niestety, najskuteczniejsze rozwiązania w zakresie oszczędzania energii znajdują się nadal poza zasięgiem gospodarstw domowych o niskich dochodach. Grupą napotykającą szczególne trudności w realizacji kosztownych renowacji, takich jak wymiana okien i drzwi lub instalacja paneli słonecznych, są najemcy. Z tego powodu oprócz bezpośredniego doradztwa konsumenckiego w ramach projektu STEP prowadzono również działania mające na celu wywarcie wpływu. Te działania rzecznicze podjęte w ramach projektu STEP przyczyniły się do opracowania szeregu zaleceń politycznych, dając konkretne rezultaty na poziomie krajowym. Wysiłki słowackiego partnera doprowadziły do ogłoszenia przez rząd pierwszego w historii programu renowacji zwiększającej efektywność energetyczną budynków, który obejmuje konsumentów znajdujących się w trudnej sytuacji. Z kolei litewski partner przedstawił przyjazne dla użytkownika rachunki za energię, które zawierają numer infolinii oferującej doradztwo energetyczne. Wpływ inicjatywy STEP będzie kontynuowany po zakończeniu samego projektu, a niektórzy partnerzy są obecnie zaangażowani w projekt CLEAR-X dotyczący programów zakupów zbiorowych. Jak mówi Eoin Kelly, specjalista ds. polityki energetycznej z ramienia BEUC: „To obejmujące wiele wymiarów wywieranie wpływu na decydentów ma na celu doprowadzenie do zmian systemowych, które w ostatecznym rozrachunku przyniosą korzyści osobom doświadczającym ubóstwa energetycznego”.
Słowa kluczowe
STEP, ubóstwo energetyczne, efektywność energetyczna, BEUC, dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej, CLEAR-X, rzecznictwo konsumenckie
