Ograniczenie stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych u zwierząt gospodarskich staje się bardziej realne
Współczesna produkcja zwierzęca stoi przed poważnymi wyzwaniami. Wzrost liczby ludności na świecie przekłada się na konieczność znacznego zwiększenia produkcji żywności w ciągu najbliższych dziesięcioleci. Jednak obecne metody hodowli nie są w stanie zaspokoić nienasyconego zapotrzebowania na zwierzęce produkty żywnościowe. Dążenia do maksymalizacji produkcji często wiążą się z nadmiernym stosowaniem leków przeciwdrobnoustrojowych. „Podobnie jak w przypadku ludzi, nadużywanie antybiotyków u zwierząt gospodarskich może prowadzić do rozwoju i rozprzestrzeniania się bakterii odpornych na antybiotyki. Chociaż UE zakazała stosowania antybiotyków jako stymulatorów wzrostu w paszy dla zwierząt, ze względów leczniczych u zwierząt gospodarskich nadal stosuje się tysiące ton tych leków”, zauważa Hans Spoolder, koordynator finansowanego ze środków UE projektu HealthyLivestock. Jednak nigdzie na świecie praktyki rolnicze nie są tak intensywne jak w Chinach, które w ostatnich latach przestawiły się na wysoce opłacalne systemy intensywnej produkcji zwierzęcej. Towarzyszy temu stosowanie środków przeciwdrobnoustrojowych w celu utrzymania stanu zdrowia zwierząt i podtrzymania wydajności: kraj ten zużywa obecnie sporą część światowych zasobów weterynaryjnych środków przeciwdrobnoustrojowych. Nadmierne wykorzystanie środków przeciwdrobnoustrojowych stało się jedną z kluczowych kwestii budzących niepokój w unijnej i chińskiej hodowli zwierząt gospodarskich. Głównym celem projektu HealthyLivestock jest ograniczenie stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych w hodowli trzody chlewnej i brojlerów w Europie i Chinach, a także obecności ich pozostałości w łańcuchu pokarmowym i środowisku. Celem jest poprawa stanu zdrowia i dobrostanu zwierząt bez uszczerbku dla wydajności produkcji.
Wzmocnienie bezpieczeństwa biologicznego i odporności zwierząt
Pierwszym krokiem w kierunku poprawy stanu zdrowia i dobrostanu zwierząt była analiza i punktacja głównych czynników ryzyka związanych z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się chorób pomiędzy gospodarstwami i w ich obrębie. „Następnie ustanowiliśmy wskaźniki wydajności w celu oceny i monitorowania stanu zdrowia i dobrostanu. Opracowaliśmy i zastosowaliśmy dwa innowacyjne narzędzia do oceny ryzyka związanego z bezpieczeństwem biologicznym w gospodarstwach zajmujących się hodowlą świń i brojlerów oraz stworzyliśmy dostosowane do potrzeb plany zdrowotne dla każdego gospodarstwa”, wyjaśnia Spoolder. Wykorzystane markery biologiczne obejmowały bezpośrednie i pośrednie objawy chorób zakaźnych, takie jak objawy kliniczne oraz wyniki analiz laboratoryjnych w zakresie bakteriologii, wirusologii i serologii. Naukowcy badają również sposoby poprawy zdolności świń i brojlerów do radzenia sobie z chorobami patogennymi przy minimalnej utracie funkcji poprzez poprawę dobrostanu i stanu zdrowia jelit. Prace skupiają się na opracowaniu systemów hodowli przyjaznych zwierzętom, wykorzystaniu probiotyków i prebiotyków do poprawy stanu zdrowia jelit oraz tradycyjnej medycyny chińskiej w celu łagodzenia stanów zapalnych jelit. Trwają eksperymenty nad różnymi metodami wylęgania. Mierzone są takie parametry jak wylęgowość i jakość piskląt, śmiertelność, obserwacje zachowań, reakcje na choroby i wydajność rzeźna, a następnie wykorzystywane jako wskaźniki odporności.
Metody wczesnego wykrywania chorób
Aby lepiej zarządzać zwierzętami gospodarskimi, partnerzy projektu opracowują techniki ich precyzyjnej hodowli – inteligentne narzędzia, które umożliwiają ścisłe monitorowanie zwierząt w gospodarstwach. Narzędzia te pozwolą na wczesną identyfikację problemów zdrowotnych, zarówno ogólnych, jak i specyficznych. „Trwają badania nad wykorzystaniem automatycznych platform wagowych do monitorowania wagi drobiu. Takie platformy wyeliminują konieczność przeprowadzania okresowego ważenia ręcznego, będą bardziej niezawodne, zaoszczędzą czas i zapobiegną stresowi u zwierząt”, dodaje Spoolder. Na poziomie grupy świń uzyskano obiecujące wyniki związane z automatycznym wykrywaniem przypadków obgryzania ogonów. Identyfikacja zaburzeń jelitowych poprzez analizy zachowań świń na podstawie materiałów filmowych wciąż trwa, ale dotychczasowe wyniki wyglądają obiecująco.
Leki celowane
Ostatecznie leki celowane i alternatywne praktyki medyczne zmniejszą ilość stosowanych środków przeciwdrobnoustrojowych poprzez ukierunkowanie ich na konkretne osobniki lub stada zamiast na wszystkie zwierzęta. Działania prowadzone w ramach projektu pozwolą na ograniczenie konieczności stosowania leków przeciwdrobnoustrojowych u świń i kurcząt oraz przeciwdziałanie oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe. Ponadto będą one sprzyjać rozwojowi wspólnego prawodawstwa i norm, pobudzą chińsko-europejską współpracę w sektorze zwierząt gospodarskich i wypromują partnerstwo Global One Health.
Słowa kluczowe
HealthyLivestock, zwierzęta gospodarskie, świnia, leki przeciwdrobnoustrojowe, brojler, bakterie oporne na antybiotyki, leki celowane
