Zwiększanie odporności Afryki Zachodniej na powodzie
Zagrożenie powodziowe jest coraz większym problemem dla państw Afryki Zachodniej. Jak pokazało kilka ostatnich powodzi, tego typu zjawiska często przybierają rozmiary kataklizmów pochłaniających życia ludzkie. W ich wyniku wielu mieszkańców traci domy, następuje załamanie usług publicznych i transportu, efektem są także uszkodzenia mienia i infrastruktury. Co gorsza, postępująca zmiana klimatu zwiększy zarówno częstotliwość występowania, jak i nasilenie tych zjawisk. W związku z tym powstała potrzeba lepszej ochrony terenów Afryki Zachodniej przed tym żywiołem. Zajmuje się tym zespół finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu FANFAR, który skupia interesariuszy z UE oraz 35 organizacji zachodnioafrykańskich z 17 krajów. Ich celem jest zwiększenie możliwości instytucji Afryki Zachodniej w zakresie prognozowania powodzi, a także wczesnego ostrzegania i ograniczania ich negatywnych skutków. „Dostęp do prognoz operacyjnych i wczesnych ostrzeżeń jest kluczowy, jeśli chcemy pomóc Afryce Zachodniej w walce z powodziami”, twierdzi Jafet Andersson, starszy pracownik naukowy Szwedzkiego Instytutu Meteorologicznego i Hydrologicznego i koordynator projektu FANFAR. „Udało nam się zapewnić naszym partnerom niezawodny i szybki dostęp do prognoz powodziowych i alertów, a dodatkowo zrobiliśmy to przy użyciu kanałów dystrybucji, których wykorzystanie gwarantuje, że informacje rzeczywiście dotrą do odpowiednich odbiorców”.
Wspólna praca nad rozwiązaniami TIK
Sercem projektu jest system informatyczny pozwalający na prognozowanie powodzi oraz wczesne ostrzeganie, który został wdrożony w całej Afryce Zachodniej. Rozwiązanie opracowane dzięki współpracy instytucji europejskich i afrykańskich dostarcza użytkownikom informacji na temat zjawisk. Wszystkie dane są ogólnodostępne i aktualizowane każdego dnia od września 2018 roku. „System opiera się na modelu hydrologicznym, którego główną funkcją jest przewidywanie skutków opadów deszczu oraz dynamiki temperatury na rzeki, poziom wody, wilgotność gleby i szereg innych czynników”, wyjaśnia Andersson. Co więcej, system pozwala także na uzyskiwanie na ich podstawie prognoz i informacji na temat zagrożenia powodziowego. „W większości przypadków dzieje się to na podstawie progów zagrożenia powodziowego, ustalanych na podstawie wiedzy historycznej lub lokalnej”, dodaje Andersson. „Następnie uzyskane prognozy są porównywane z wartościami progowymi, co pozwala na określenie powagi sytuacji i poziom potencjalnego zagrożenia powodziowego”. Aby zapewnić użyteczność i dostępność tych danych, badacze skupieni wokół projektu zbudowali intuicyjny i ogólnodostępny portal z wizualizacjami, dzięki któremu użytkownicy mogą szybko zapoznać się z prognozami dla całego regionu Afryki Zachodniej. Kolory odpowiadają stopniowi zagrożenia. „System przesyła także alerty SMSowe i wiadomości e-mail z ostrzeżeniami powodziowymi”, zauważa Andersson. „Funkcja ta okazała się bardzo popularna wśród służb hydrologicznych, organizacji obrony cywilnej i zarządców zbiorników”. W ramach projektu zostały także zorganizowane praktyczne szkolenia z obsługi systemu, którym towarzyszyły przewodniki użytkownika, kanały wsparcia, dodatkowe narzędzia otwartoźródłowe oraz inne wymagane dokumenty. Łącznie zespół przeszkolił przeszło 100 osób.
Ratowanie ludzkiego życia
Od czasu wdrożenia, system FANFAR zdążył już udowodnić swoją skuteczność. We wrześniu 2020 roku wczesne ostrzeżenie pomogło uratować blisko 2 500 osób w Nigerii. „Ostrzeżenie z systemu FANFAR pozwoliło nam na przeprowadzenie ewakuacji pięciu osiedli w pobliżu zapory w mieście Jebba, zanim powódź zniszczyła ponad 200 domów”, twierdzi Aishatu Tani Ibrahim, dyrektorka ds. hydrologii inżynieryjnej Nigeryjskiej Agencji Hydrologicznej. Kilka tygodni później podobne ostrzeżenie pozwoliło władzom odpowiedzialnym za gospodarkę wodną na spuszczenie wody przez zaporę Shiroro w Nigerii zanim nastąpiło przepełnienie zbiornika. W ten sposób udało się uniknąć poważnej powodzi i ochronić życia i domy czterech społeczności zamieszkujących okoliczne tereny. „Wszystkie te przykłady pokazują, dlaczego tak ważne jest utrzymywanie tego systemu. Pokazują też, że władze państw Afryki Zachodniej wykorzystują te informacje do ochrony swoich społeczności”, podsumowuje Andersson. „Prawdziwa zmiana będzie jednak wymagała nie tylko dobrych i trafnych prognoz operacyjnych oraz systemu wczesnego ostrzegania. Konieczne jest także rozwiązanie wielu problemów społecznych, takich jak ubóstwo, brak zaufania, brak bezpieczeństwa czy niejasne przepisy”.
Słowa kluczowe
FANFAR, Afryka Zachodnia, powódź, ograniczanie skutków powodzi, prognozowanie, zmiana klimatu
