Nawet ekstremalne zimno nie powstrzymało pierwszych ludzi współczesnych przed osiedleniem się na Półwyspie Iberyjskim
Okres, w którym anatomicznie współcześni ludzie po raz pierwszy pojawili się na poszczególnych obszarach, zawsze jest przedmiotem zaciekłych sporów naukowców. Przykładowo w Europie Zachodniej takim spornym obszarem jest Półwysep Iberyjski, uważany za ostatni region zajęty przez ludzi współczesnych osiedlających się w Eurazji. Tradycyjnie naukowcy uważali, że tereny w głębi Półwyspu Iberyjskiego były ziemią niczyją, unikaną przez Homo sapiens aż do około 19 000 lat temu, kiedy to zmniejszyły się pokrywy lodowe ostatniego maksimum lodowcowego – okresu, w którym pokrywy lodowe są największe. Jednakże z najnowszych badań naukowych wynika, że wyglądało to inaczej. Z coraz to nowych dowodów wynika, że łowcy-zbieracze dotarli na ten teren i osiedlili się tam przynajmniej w okresie kultury solutrejskiej, od 25 000 do 20 000 lat temu. Obecnie po raz pierwszy nowe prace w terenie oraz analizy laboratoryjne przeprowadzone przy wsparciu z finansowanego ze środków UE projektu MULTIPALEOIBERIA wykazały, że środkowa część Półwyspu Iberyjskiego była wielokrotnie zamieszkiwana już blisko 26 000 lat temu. Data ta mówi nam, że wbrew temu, co wcześniej sądzono, pierwsi Homo sapiens będący łowcami-zbieraczami wcale nie unikali regionów w głąb lądu, nawet w okresie zdarzenia Heinricha 2, jednego z najzimniejszych okresów ostatniej epoki lodowcowej. Dane pozyskano z koleby skalnej Peña Capón w hiszpańskiej prowincji Guadalajara, gdzie od 2015 r. prowadzone są badania w terenie. Miejsce to usytuowane jest na brzegu rzeki Sorbe, w której znajdują się osady zawierające materialne pozostałości przypisywane łowcom-zbieraczom, którzy osiedlili się w tym regionie między 26 100 a 23 800 lat temu. Tę kolebę skalną sezonowo wykorzystywały grupy Homo sapiens należące do kultury solutrejskiej i protosolutrejskiej, które zajmowały się tam łowieniem i sprawianiem zwierzyny.
Przeanalizowane materiały
W lokalizacji Peña Capón badacze przeprowadzili datowanie radiowęglowe i modelowanie statystyczne ponad 30 próbek kości i węgla drzewnego, a także paleoekologiczne analizy pyłków, węgla drzewnego oraz pozostałości niewielkich kręgowców obecnych w osadach. Dokonali również oceny geoarcheologicznej osadu i przeanalizowali kamienne narzędzia oraz pozostałości dużej fauny pozostawione w kolebie skalnej przez łowców-zbieraczy. Badania te umożliwiły określenie precyzyjnej chronologii powstawania późniejszych ludzkich osad w tym miejscu. Pozwoliły też na rekonstrukcję fauny i flory obecnych w Peña Capón w najzimniejszym okresie epoki lodowcowej. Brak wcześniejszych dowodów na osadnictwo człowieka współczesnego w głębi Półwyspu Iberyjskiego tworzy dużą lukę w wiedzy, jako że ostatni neandertalczycy zniknęli z tych ziem około 42 000 lat temu. Jednakże, jak wspomina historyk zajmujący się prehistorią, dr Manuel Alcaraz-Castaño z hiszpańskiego Uniwersytetu w Alcalá, będącego gospodarzem projektu MULTIPALEOIBERIA, w komunikacie prasowym (w języku hiszpańskim) opublikowanym na stronie „Alcalá Hoy”, badanie opublikowane niedawno przez zespół w czasopiśmie „Scientific Reports” stawia bardzo interesujące pytanie. Co powstrzymało pierwszych Homo sapiens przed osiedleniem się na tym terenie po ich przybyciu na Półwysep Iberyjski z Afryki między 42 000 a 43 000 lat temu, jeśli nie zdołały tego dokonać ekstremalnie niskie temperatury ostatniej epoki lodowcowej? Wyniki badania sugerują możliwość, że środkowa część Półwyspu została po raz pierwszy skolonizowana dużo wcześniej niż sądzono oraz że obecna luka w danych na temat osadów niekoniecznie odzwierciedla prehistoryczną rzeczywistość. Może to być raczej skutek uprzedzenia w zakresie praktyk badawczych. Realizacja pięcioletniego projektu MULTIPALEOIBERIA (Population dynamics and cultural adaptations of the last Neandertals and first Modern humans in inland Iberia: a multi-proxy investigation) zakończy się w grudniu 2023 r. Więcej informacji: strona projektu MULTIPALEOIBERIA
Słowa kluczowe
MULTIPALEOIBERIA, Półwysep Iberyjski, Homo sapiens, człowiek współczesny, epoka lodowcowa, głąb lądu, Peña Capón
