Doświadczenie z toksycznymi substancjami, przemysł petrochemiczny i sprawiedliwość środowiskowa
Wiedza na temat toksycznych substancji oraz ich oddziaływania jest błogosławieństwem i przekleństwem. Z jednej strony pozwala nam poznać skutki oddziaływania toksycznych zanieczyszczeń. Z drugiej zaś strony mamy wiedzę na temat ich charakteru, która pozwala na promowanie luźnych regulacji w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu oraz blokowanie przepisów ograniczających możliwości ich emisji. Na spektrum pomiędzy tymi dwoma biegunami odbywają się debaty dotyczące wpływu toksycznych zanieczyszczeń na zdrowie, środowisko, gospodarkę i społeczeństwo. „We współczesnym świecie toksyczne substancje to coś, z czym stykamy się niemal na każdym kroku, a ze względu na ich wpływ na zdrowie i środowisko stanowią problem, któremu wszyscy powinniśmy poświęcić naszą uwagę”, twierdzi Alice Mah, profesorka socjologii na Uniwersytecie w Warwick. Dzięki wsparciu finansowanego ze środków Unii Europejskiej projektu ToxicExpertise (Environmental Justice and the Global Petrochemical Industry) badaczka realizowała badania mające na celu analizę złożonych sposobów funkcjonowania wiedzy specjalistycznej i doświadczenia w ramach globalnego przemysłu petrochemicznego i w odniesieniu do jego działalności. „W ramach naszych prac skupiliśmy się na przemyśle petrochemicznym, który jest jednym z większych i wzbudzających największe kontrowersje emitentów toksycznych zanieczyszczeń”, wyjaśnia Mah. „Co więcej, w zależności od kraju prowadzenia działalności, sektor ten podlega różnym regulacjom. Także zagrożenia dla lokalnych społeczności różnią się w zależności od miejsca prowadzenia działalności”.
Nowe spojrzenie na korporacje i ich możliwości
Wspierany ze środków Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych zespół projektu ToxicExpertise obrał sobie za cel przeprowadzenie pierwszego systematycznego społecznego badania naukowego globalnego przemysłu petrochemicznego związanego z zagadnieniami społecznej odpowiedzialności biznesu i sprawiedliwości środowiskowej. W tym celu badacze zaczęli od weryfikacji wiedzy dotyczącej toksycznych zanieczyszczeń w czołowych globalnych spółkach petrochemicznych i organizacjach pozarządowych zajmujących się ekologią na terenie Chin, Europy i Stanów Zjednoczonych. „Przeprowadzone badania rzuciły nowe światło na zmieniającą się dynamikę oraz sieci władzy korporacyjnej w globalnym przemyśle petrochemicznym”, zauważa Mah. „Dzięki naszym pracom udało nam się lepiej zrozumieć, w jaki sposób korporacje wykorzystują wiedzę techniczną i doświadczenie w wielu obszarach działalności oraz w różnych celach”. Następnie zespół badawczy przeprowadził dogłębne studia przypadków w Chinach i Stanach Zjednoczonych – krajach będących największymi na świecie potentatami przemysłu petrochemicznego. „Przeprowadzone studia przypadków pokazują nam, że pomimo niszczycielskiego wpływu zanieczyszczeń na środowisko i zdrowie ludzi, stosunek do samych zanieczyszczeń, jak i ich emitentów pozostaje często ambiwalentny”, twierdzi Mah. „W ramach naszych prac dostrzegliśmy również wyjątkowo mocne i utrwalone nierówności społeczne w zakresie narażenia na toksyczne zanieczyszczenia oraz zagrożenia z nimi związane”. W oparciu o przeprowadzone przez siebie analizy naukowcy opracowali interaktywną Globalną Mapę Petrochemiczną, która została udostępniona użytkownikom w internecie. „We współpracy z naukowcami oraz organizacjami społecznymi z całego świata stworzyliśmy mapę obejmującą 75 przypadków z całego świata – duże zakłady petrochemiczne, lokalne społeczności, przykłady mobilizacji społeczności i pracowników, a także informacje dotyczące emisji, dane środowiskowe i związane z bezpieczeństwem, zdjęcia i doniesienia medialne”, wyjaśnia Mah. W ramach projektu powstał również internetowy magazyn „Toxic News”, powoli dobiegają również końca prace nad książką „Petrochemical Planet”, opisującą w kompleksowy sposób wszystkie prace i działania zrealizowane w trakcie projektu.
Przesuwanie granic społecznych badań naukowych
Zespołowi projektu ToxicExpertise udało się przesunąć granice społecznych badań naukowych, wykorzystując je w celu badania wpływu przemysłu petrochemicznego na społeczeństwo. „Pomimo trwającej już od dziesiątek lat działalności organizacji ekologicznych walczących o sprawiedliwość środowiskową, nadal jesteśmy świadkami systemowej niesprawiedliwości, która dotyka w szczególności mniejszości, a także społeczności osób o niższych dochodach i przedstawicieli klasy robotniczej na całym świecie”, podsumowuje Mah. „Prace zrealizowane w ramach naszego projektu rzucają nowe światło na te nierówności społeczne, na rolę potężnych korporacji i działania, które należy podjąć w celu zapewnienia bardziej sprawiedliwej i zrównoważonej transformacji przemysłu”.
Słowa kluczowe
ToxicExpertise, toksyczne, substancje toksyczne, toksyczne zanieczyszczenia, przemysł petrochemiczny, sprawiedliwość środowiskowa, odpowiedzialność społeczna, nierówności społeczne
