Ponowne badania starożytnej ceramiki z północnego wybrzeża Cypru
Region Lapitos na północnym wybrzeżu Cypru od tysięcy lat był miejscem, w którym działał znamienity przemysł garncarski. Jednak od czasu tureckiej inwazji na Cypr w 1974 roku prowadzenie tam badań archeologicznych było niemożliwe. Ceramika z Lapitos była przez dziesięciolecia przechowywana w magazynach Muzeum Cypryjskiego. W ramach finansowanego ze środków UE projektu ReCyPot przeanalizowano niektóre z tych starożytnych wyrobów ceramicznych, aby odkryć tajemnice dotyczące społeczności z epoki brązu, które żyły na wyspie. Ceramika jest niemal uniwersalnym wyrobem tworzonym przez społeczności na całym świecie i jako taki stanowi dominującą kategorię materiałów wydobywanych z większości stanowisk archeologicznych. Dzięki temu jest ona idealnym źródłem informacji na temat dawnych społeczności. „Ponieważ brak jest jakichkolwiek pisemnych przekazów na temat tych zamierzchłych czasów, a naszym jedynym źródłem informacji są szczątki materialne wydobyte podczas wykopalisk, rola ceramiki, jako kategorii najliczniej występującego materiału, staje się kluczowa”, mówi Maria Dikomitou Eliadou, główna badaczka w ramach projektu ReCyPot i stypendystka działań „Maria Skłodowska Curie” w Instytucie Archeologii na University College w Londynie.
Ceramika kopalnią wiedzy na temat starożytności
Zespół projektu ReCyPot skupił się na najwcześniejszych wyrobach garncarskich z tego regionu, datowanych na wczesną i środkową epokę brązu (2250–1700 r. p.n.e.). W tym czasie Lapitos było prawdopodobnie osadą portową i głównym łącznikiem Cypru z innymi regionami we wschodniej części Morza Śródziemnego. Badania ujawniły nowe informacje dotyczące prehistorycznych możliwości technologicznych w Lapitos oraz w pozostałej części Cypru. Skład materiałów ceramicznych i procesy produkcyjne stosowane w Lapitos przedstawiały wyższy poziom szczegółowości i finezji, ale wykazywały też pewne podobieństwa z naczyniami produkowanymi w innych częściach wyspy. Ceramika z Lapitos wyróżniała się stylem i elementami dekoracyjnymi. „Chyba najbardziej zaskakującym wynikiem naszych badań jest fakt, że w Lapitos przez wieki produkowano bez większych zmian te same materiały ceramiczne wykorzystujące podobne surowce. Świadczy to o konsekwentnym dbaniu o tradycje ceramiczne, a także o silnej więzi człowieka z jego naturalnym środowiskiem”, mówi Dikomitou Eliadou. Wyniki badań potwierdzają założenie, że na całej wyspie działały mniejsze i większe pracownie garncarskie, odzwierciedlając społeczności, które różniły się pod względem wielkości i organizacji, a także wspólną gospodarkę. „Sama liczba tych kunsztownych naczyń odnalezionych w grobowcach sugeruje znaczną skalę produkcji, która może wiązać się wyłącznie z dobrze zorganizowanym procesem wytwórczym, który znacznie wykracza poza poziom produkcji domowej. Sugerują one istnienie dobrze wyposażonych i zorganizowanych pracowni”, zauważa Dikomitou Eliadou.
Rozpowszechnianie wiedzy
Dikomitou Eliadou była wdzięczna za uzyskanie dofinansowania z UE oraz za możliwość dostępu do najnowocześniejszego sprzętu analitycznego. „Pozwoliło mi to na podjęcie współpracy z innymi naukowcami i skorzystanie z ich doświadczenia w dziedzinie nauk archeologicznych”, mówi. Stypendium poszerzyło jej wiedzę na temat stosowania różnych metodologii opartych na nauce. „Mam wielkie szczęście, mogąc korzystać ze stypendium MSCA”, mówi. Dikomitou Eliadou kontynuuje swoje badania na Cyprze, jednocześnie zarządzając nową siecią szkoleń innowacyjnych MSCA w Instytucie Cypryjskim. „Ten nowy projekt skupia się na interdyscyplinarnych badaniach wyrobów gipsowych i ceramicznych z czasów przed nowożytnością ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, a w jego ramach naukowcy na wczesnym etapie kariery zostaną przeszkoleni m.in. w zakresie analizy ceramiki”, dodaje.
Słowa kluczowe
ReCyPot, garncarstwo, starożytny, ceramika, przemysł, tysiąclecie, port, Lapitos, epoka brązu
