Rewitalizacja obszarów miejskich korzysta na bardziej integracyjnych strategiach współtworzonych przez wspólnoty
Wstrzymanie inwestycji w rewitalizację obszarów miejskich i świadczenia socjalne w następstwie kryzysu finansowego z 2008 roku najbardziej dotknęło ubogie dzielnice. Odgórne strategie rewitalizacji często pogarszały istniejące tendencje. Niektóre dzielnice doświadczyły wzmożonej gentryfikacji, podczas gdy inne – często te o wysokim wskaźniku imigracji i bezrobocia – dotknięte są ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Poprzez analizę czynników sprzyjających tym procesom badania podkreślają znaczenie kontekstu lokalnego, dostępu do mieszkań w przystępnych cenach oraz demokratycznego wpływu na decyzje planistyczne. Zdając sobie sprawę z ograniczeń tradycyjnych (odgórnych) strategii rewitalizacji dzielnic, zespół projektu NEIGHBOURHOODCHANGE badał podejścia oddolne. Członkowie wspartego przez działania „Maria Skłodowska-Curie” projektu przyglądali się integracyjnym strategiom angażowania obywateli stosowanym w procesach planowania rewitalizacji, jako metodę badania przyjmując model tzw. „badania w działaniu”. „Zrozumienie zmian zachodzących w dzielnicach jedynie na podstawie dokumentów planistycznych jest niemożliwe. Należy przeanalizować również wpływy niematerialne – takie jak kultura planowania czy postawy interesariuszy”, wyjaśnia Laura Fregolent z Uniwersytetu Iuav w Wenecji, opiekunka stypendystki w ramach działań „Maria Skłodowska Curie”. W ramach projektu NEIGHBOURHOODCHANGE w centrum debaty na temat innowacji społecznych znalazły się władze lokalne, a jego zespół opowiada się za bardziej elastycznymi i przejrzystymi systemami planowania, otwartymi na współpracę między inicjatywami kierowanymi przez wspólnoty a administracją publiczną.
Zarządzanie oddolne
Wiele europejskich instytucji publicznych analizuje sposoby angażowania wspólnot w rozwiązania urbanistyczne, dążąc do większej przejrzystości w następstwie cięcia wydatków podyktowanego polityką oszczędnościową. Jednak mimo że inicjatywy wspólnotowe oferują szerszy zakres umiejętności i bogatsze doświadczenie w porównaniu ze zwykłymi „specjalistami”, najmniej uprzywilejowane grupy, zwłaszcza najubożsi i mniejszości etniczne, napotykają na bariery utrudniające im uczestniczenie w nich. W ramach projektu NEIGHBOURHOODCHANGE zbadano możliwości modelu tzw. „zarządzania oddolnego”, łączącego wspólnoty z ich lokalnymi władzami w elastyczny sposób, którego skalę można zwiększać lub zmniejszać w zależności od lokalnych możliwości. „W ich przypadku innowacje społeczne stają się wysoce kontekstualnym procesem społecznym i politycznym, który wpływa na relacje pomiędzy różnymi interesariuszami zaangażowanymi w kształtowanie polityki”, mówi Fregolent. Badania terenowe w ramach projektu zostały przeprowadzone w Parkdale, dzielnicy Toronto, między lutym 2018 roku a majem 2019 roku. Obejmowały one analizę dokumentów politycznych, obserwację uczestników kluczowych przestrzeni miejskich i spotkań planistycznych oraz szczegółowe wywiady z kluczowymi interesariuszami, w tym sojusznikami wspólnot, decydentami i politykami. Poprzez określenie okoliczności, w jakich inicjatywy wspólnotowe mogą pozytywnie wpływać na obszary miejskie, zespół projektu podkreślił znaczenie uzgodnionych infrastruktur oddolnych, w przejrzysty sposób powiązanych z procesem decyzyjnym. „Nasze ustalenia podpowiadają, jak wdrażać bardziej elastyczne mechanizmy planowania, zarówno na poziomie wspólnot, jak i instytucji, aby zmaksymalizować zaangażowanie wspólnot i promować zmiany w funkcjonowaniu instytucji publicznych”, dodaje stypendystka działań „Maria Skłodowska Curie”, Elena Ostanel. Parkdale People’s Economy w Toronto to inicjatywa wspólnotowa prowadzona przez obywateli, w ramach której udało się wpłynąć na decyzje władz lokalnych w kwestiach takich jak długoterminowa przystępność cenowa mieszkań w budynkach wielorodzinnych, pozyskując 1,5 miliona dolarów amerykańskich na projekt pilotażowy. Inicjatywa Parkdale People’s Economy przyczyniła się również do powstania polityki integracyjnego podziału na strefy, która zakłada, że w ramach nowych inwestycji mieszkaniowych planowane będą mieszkania dla osób o mieszanych dochodach. Ustalenia projektu NEIGHBOURHOODCHANGE poddawane są dalszej analizie w ramach projektu SOLIVID, którego zespół opracowuje wspólną mapę i internetowe zasoby inicjatyw solidarnościowych powstałych w odpowiedzi na pandemię COVID-19.
Słowa kluczowe
NEIGHBOURHOODCHANGE, rewitalizacja obszarów miejskich, gentryfikacja, wspólnota, inicjatywa wspólnotowa, ubóstwo, oszczędności, badania w działaniu, obywatel, COVID-19