Nowe spojrzenie na gospodarowanie odpadami nuklearnymi
Mimo prowadzonych od dekad na całym świecie badań wypalone paliwo jądrowe i odpady o wysokiej radioaktywności nie są obecnie przyjmowane w żadnym z istniejących składowisk geologicznych. Eksperci dowodzą, że wynika to z braku akceptacji społecznej dla zaproponowanych przez nich rozwiązań technicznych. Jednak podczas wybierania lokalizacji składowisk geologicznych napotkano także wiele wyzwań natury technicznej. Jednocześnie coraz powszechniejsze staje się przekonanie o ogromnym znaczeniu budowania i utrzymywania społecznego zaufania do programów gospodarowania odpadami nuklearnymi.
Opracowywanie nowej perspektywy
Projekt ENTRUST, realizowany przy wsparciu programu „Maria Skłodowska-Curie”, pozwolił wypracować nowe podejście do gospodarowania odpadami nuklearnymi – ramy naukowo-polityczne. François Diaz-Maurin, kierownik naukowy projektu, wyjaśnia: „Aby uzyskać skuteczniejsze strategie gospodarowania odpadami nuklearnymi i ich unieszkodliwiania, należało opracować ramy analityczne uwzględniające zarówno zagadnienia techniczne, jak i powiązane kwestie społeczne”. Ramy takie wymagają opisania całej końcowej części jądrowego cyklu paliwowego, w tym wszystkich istotnych aspektów technicznych i społecznych. W związku z tym dla projektu ENTRUST założono trzy cele naukowe. Diaz-Maurin opisuje: „rozważania teoretyczne oparłem na połączeniu kilku innych dziedzin nauki, co pozwoliło mi zdefiniować zasady i pojęcia teoriopoznawcze potrzebne do zbadania systemów geologicznego składowania odpadów nuklearnych”. Następnie opracował metodologię tworzenia ram analitycznych na potrzeby całościowej oceny strategii unieszkodliwiania odpadów, której celem ma być zbudowanie i utrzymanie zaufania publicznego. „Na koniec starałem się upowszechnić użyteczne wnioski z badań empirycznych prowadzonych z użyciem wypracowanych ram analitycznych, publikując je w literaturze naukowej i przedstawiając je w debacie publicznej o geologicznym składowaniu odpadów”.
Ogromne postępy
W ramach projektu ENTRUST przygotowano kilka publikacji naukowych. Nawiązano też współpracę z organizacjami i laboratoriami zajmującymi się gospodarowaniem odpadami nuklearnymi w krajach UE i Stanach Zjednoczonych – celem był transfer innowacji do ich programów badawczo-rozwojowych. Pracując nad projektem, Diaz-Maurin opracował nowe teoretyczne podejście do integracji systemów gospodarowania odpadami nuklearnymi. „W tym celu utworzyłem najpierw formalizm pojęciowy systemów geologicznego składowania odpadów nuklearnych oparty na wieloskalowej, zintegrowanej analizie”. Z pomocą swojego zespołu badawczego Diaz-Maurin obmyślił i przygotował też kilka narzędzi analitycznych wspomagających zintegrowaną ocenę strategii gospodarowania odpadami nuklearnymi. „Narzędzia te obejmowały ramy i metodę oceny oparte na wielu kryteriach społecznych i technicznych na potrzeby porównywania opcji długoterminowego składowania wypalonego paliwa jądrowego”. Ponadto opracowano wielokryteriowe narzędzie służące ocenie strategii unieszkodliwiania odpadów w różnych środowiskach geologicznych. Projekt wpisał się w niedawne działania mające na celu integrację końcowej części jądrowego cyklu paliwowego. Integracja ta uwzględnia wiele procesów związanych z gospodarowaniem odpadami nuklearnymi, takich jak tymczasowe przechowywanie na terenie elektrowni, transport i trwałe składowanie geologiczne.
Działania po zakończeniu projektu
„W związku z zakończeniem projektu będę kontynuować współpracę z organizacjami i laboratoriami zajmującymi się gospodarowaniem odpadami nuklearnymi w krajach UE i Stanach Zjednoczonych. Zamierzam także wdrażać i doskonalić metody opracowane w ramach tego projektu, pomagając społecznościom, które zmagają się z kwestiami związanymi z odpadami nuklearnymi, takimi jak przechowywanie i transport wypalonego paliwa jądrowego oraz geologiczne składowanie odpadów promieniotwórczych”, stwierdza Diaz-Maurin.
Słowa kluczowe
ENTRUST, gospodarowanie odpadami nuklearnymi, ramy analityczne, utylizacja odpadów, składowanie, zaufanie społeczne, jądrowy cykl paliwowy, składowisko geologiczne
