Charakter komunikacji ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia akceptacji polityki
Pomimo znacznych ambicji i przeznaczenia dużego budżetu na jej cel, większość ludzi nie wie, na czym polega polityka spójności Unii Europejskiej. „Jest to prawdopodobnie jedna z największych polityk redystrybucji na świecie”, mówi koordynator projektu PERCEIVE (Perception and Evaluation of Regional and Cohesion policies by Europeans and Identification with the Values of Europe) Edoardo Mollona, profesor strategii korporacyjnej na Uniwersytecie Bolońskim (Włochy). „W ten sposób UE stara się reagować na różnice w rozwoju gospodarczym między regionami i niwelować wynikające z nich nierówności. Stanowi ona około jedną trzecią całkowitego budżetu UE i jest podręcznikowym przykładem ambicji Unii, jednak o jej istnieniu wie niewielka grupa osób”. Przekazywanie informacji dotyczących polityki spójności jest trudne między innymi dlatego, że jest ona tak złożona. W jej ramach, za pośrednictwem trzech głównych funduszy unijnych, wspierane są setki tysięcy projektów w całej Europie. Dodatkowo polityka uwzględnia interakcje na trzech poziomach administracji: unijnym, rządów centralnych i samorządów lokalnych. Fundusze spójności są wydawane właśnie na szczeblu lokalnym. „Na początku projektu przeprowadziliśmy ankietę, aby przeanalizować stan postrzegania i świadomość obywateli w zakresie polityki spójności”. dodaje Mollona. „Okazało się, że w wielu biedniejszych regionach, do których często trafiają fundusze, świadomość istnienia polityki spójności i poparcie dla niej były bardzo niskie”. Wynika to z faktu, że świadomość istnienia i działań UE w ogóle jest niższa wśród osób starszych, gorzej wykształconych i mieszkańców wsi. „Z drugiej strony w krajach, których rządy krajowe cechuje umiarkowany eurosceptycyzm, w niektórych regionach poparcie dla polityki spójności było wysokie”. Odkrycia te unaoczniają, w jaki sposób na każdym szczeblu władzy może dochodzić do kolizji interesów politycznych – na przykład w przypadku konieczności nawiązania współpracy między populistycznym rządem krajowym a lewicową, prounijną administracją regionalną. To znowu sprawia, że przekazanie informacji o celu polityki spójności i korzyściach z niej płynących jest niezwykle trudne.
Zrozumienie świadomości obywatelskiej
Opierając się na tym wstępnym badaniu, w ramach projektu PERCEIVE poprowadzono badania, które miały wyjaśnić różnice regionalne w doświadczaniu skutków polityki spójności oraz dać podstawy do przeanalizowania świadomość obywateli w zakresie wysiłków podejmowanych przez UE i docenienia tychże. Starano się również ocenić stopień identyfikacji obywateli z UE i przedstawić konkretne zalecenia. Zbadano związek między inwestycjami a ich wynikami oraz sposób postrzegania tych ostatnich. Ocenie poddano też język, jakim komunikowane były sukcesy polityki, na przykład sposób, w jaki informowano obywateli o korzyściach płynących z polityki i roli, jaką w ich uzyskaniu odegrała UE po zakończeniu finansowanego przez nią projektu? Stało się jasne, że obywatele często postrzegają politykę spójności przez pryzmat komunikatów filtrowanych w ramach istniejących struktur politycznych i kulturowych. Żadna z wiadomości kierowanych przez UE nie docierała do odbiorcy docelowego. „W niektórych regionach idea zwiększania świadomości roli UE jest wyraźnie określona, podczas gdy w innych kontekstach nie ma wyraźnego celu”, wyjaśnia Mollona. Stworzono narzędzie do modelowania, które ma pomóc lokalnym siłom politycznym. Uwzględnia ono zmienne, takie jak procesy polityczne, zasoby i różne poziomy zarządzania podczas wdrażania projektów. „Przeprowadziliśmy kilka warsztatów z wykorzystaniem modelu komputerowego jako środowiska uczenia się, w których wzięli udział lokalni administratorzy i rozważamy możliwość budowania modeli dla określonych regionów”, dodaje uczony.
Wszystko jest lokalne
Projekt PERCEIVE potwierdził istnienie silnej korelacji między językiem używanym przez lokalnych decydentów a postawą obywateli wobec polityki spójności. Na przykład prezentacja prostych historii sukcesu może odrobinę uczłowieczyć liczby i skrócić dystans między instytucjami a obywatelami. „Jeśli chodzi o zalecenia, uważamy, że ważne jest wizualizowanie obecności UE w lokalnych kontekstach i małych projektach”, mówi Mollona. Może to obejmować faktyczne przyznanie UE zasług za realizację małych, lokalnych projektów lub wskazanie ich w materiałach komunikacyjnych. Ponadto wszelka komunikacja na poziomie lokalnym powinna być poprzedzona zbadaniem języka używanego na tym poziomie. „Słowa używane w jednym regionie w drugim mogą oznaczać coś zupełnie innego”, zauważa Mollona. „Trzeba zrozumieć lokalny dyskurs”. Jednym z wniosków wypływających z projektu jest również to, że w zakresie utrzymania wsparcia obywateli regularne kampanie finansowania sprawdzały się lepiej niż jednorazowe duże inwestycje. A ponieważ wpływ komunikacji z czasem słabnie, inwestowanie w systemy edukacji ma kluczowe znaczenie. „Oznacza to posuwanie się do przodu metr po metrze bez oddawania pola”, zauważa Mollona. „Następnie należy zakomunikować i wyjaśnić na poziomie lokalnym, co się robi i dlaczego to działa”. Podsumowując, ustalenia projektu powinny pomóc lokalnym instytucjom zarządzającym w lepszym sformułowaniu informacji o korzyściach płynących z solidarności europejskiej oraz przynależności do grupy obywateli Europy.
Słowa kluczowe
PERCEIVE, polityka spójności, finansowanie, solidarność, regionalne, lokalne, komunikacja, obywatelstwo, nierówności, eurosceptycyzm
