Odkrywanie europejskich złóż surowców na potrzeby zaawansowanych technologii, likwidowanie zjawiska wąskiego gardła w produkcji
Surowce wykorzystywane w sektorze zaawansowanych technologii, takie jak niob, tantal oraz metale ziem rzadkich – neodym i skand – mają coraz większe znaczenie dla takich dziedzin jak elektronika użytkowa, energia odnawialna i transport niskoemisyjny. Obecnie prawie całe zapotrzebowanie UE na specjalistyczne metale potrzebne w tych technologiach musi być zaspokajane przez import, często z zaledwie kilku kopalń znajdujących się w jednym lub dwóch krajach. Wiąże się to z zagrożeniem przerwania ciągłości dostaw tych metali. Zasadowe skały magmowe i karbonatyty są ważnym źródłem wielu surowców używanych w branży zaawansowanych technologii, a poszukiwanie ich złóż wciąż trwa. W ramach finansowanego ze środków UE projektu HiTech AlkCarb 13 partnerów z Afryki i Europy reprezentujących MŚP, instytucje geologiczne, uniwersytety oraz muzeum połączyło siły w celu stworzenia modeli geologicznych potrzebnych do odnalezienia tych złóż.
Wszystko co najlepsze
W porównaniu z poszukiwaniami lepiej znanych metali, takich jak miedź czy złoto, proces poszukiwania w skałach zasadowych i karbonatytach metali ziem rzadkich, niobu i tantalu nie jest jeszcze dobrze rozwinięty. Jak wyjaśnia koordynator projektu Frances Wall, „metody geofizyczne (oparte na badaniu pól fizycznych we wnętrzu Ziemi, takich jak pola magnetyczne i elektromagnetyczne) mają zasadnicze znaczenie dla badań geologicznych. Musieliśmy najpierw nauczyć się znacznie lepiej interpretować te sygnały w odniesieniu do danych minerałów i metali. W naszych modelach geologicznych musieliśmy uwzględnić również aspekty środowiskowe i społeczne, ponieważ są one obecnie nieodzowne na wszystkich etapach poszukiwań i wydobycia”. W ramach projektu HiTech AlkCarb przeprowadzono liczne studia przypadków, na potrzeby których znaczących informacji dostarczył liczący 18 milionów lat wulkan Kaiserstuhl znajdujący się w Niemczech. Miejsce to nie ma znaczenia gospodarczego, lecz stanowi doskonałe stanowisko badawcze, ponieważ można zaobserwować w nim zarówno lawy wulkaniczne, jak i odsłonięte żyły wulkaniczne (intruzje magmowe), w których tworzą się złoża rudy. Wall kontynuuje: „Nasi namibijscy partnerzy wnieśli do projektu swoje doświadczenie w zakresie oceny oddziaływania na środowisko i społeczeństwo. Zastosowaliśmy tę »namibijską najlepszą praktykę« podczas naszych prac prowadzonych przy wulkanie Kaiserstuhl”. Efektem końcowym badań był trójwymiarowy model kompleksu wulkanicznego Kaiserstuhl łączący w sobie informacje geologiczne i geofizyczne. Firma partnerska projektu, Lancaster, kontynuowała te badania na swoim czynnym stanowisku poszukiwawczym na wzgórzu Songwe w Malawi. Pracujący dla niej naukowcy opracowali najskuteczniejsze metody pomiarów geofizycznych w celu ulepszenia ich modelu geologicznego.
Elastyczne i rozległe zastosowania
Podejście oparte na użyciu modeli geologicznych o nazwie „Mineral Systems”, zastosowane po raz pierwszy w odniesieniu do karbonatytów i skał zasadowych, już teraz przynosi ekscytujące rezultaty. Wykorzystano je do badania znanych złóż, przewidywania nowych miejsc do przebadania oraz do identyfikacji innych rodzajów niewielkich i złożonych złóż. Wyniki zostaną udostępnione nieodpłatnie w celu wsparcia zarówno organizacji publicznych, prywatnych, jak i badawczych. MŚP będące partnerami projektu rozwijają swojej działalności poprzez dodatkowe finansowanie, poszerzanie wiedzy, umiejętności i wachlarza usług, a także ulepszanie modeli geologicznych. W ramach projektu stworzono również dostępny już specjalny kurs online, aby zapewnić jego globalny zasięg. „Połączyliśmy wiedzę fachową z całego świata, aby opracować nasze nowe modele geologiczne. W naszych warsztatach uczestniczyło 60 specjalistycznych doradców z 20 krajów. W spotkaniu na zakończenie projektu, które odbyło się w Londynie, wzięło udział kilkaset osób – zarówno osobiście, jak i za pośrednictwem Internetu”, podsumowuje Wall. „Dysponujemy teraz szerszą wiedzą na temat złóż w skałach zasadowych oraz karbonatytach i jesteśmy gotowi na prowadzenie efektywniejszych poszukiwań w Europie i na świecie. Projekt HiTech AlkCarb zaowocował zarówno wiedzą fachową, jak i informacjami potrzebnymi do realizacji tego celu”.
Słowa kluczowe
HiTech AlkCarb, geofizyka, geologia, złoża, poszukiwania, karbonatyt, neodym, górnictwo, skała zasadowa, metale, metale ziem rzadkich
