Badania budzą nadzieję na szczepionkę przeciw gruźlicy
Według opublikowanych niedawno wyników badań nowo zidentyfikowane białko wydzielane przez bakterię odpowiedzialną za gruźlicę może okazać się skuteczną szczepionką przeciw tej chorobie. Zespół wyjaśnia w artykule Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS), że białko to - zwane EspC - można również wykorzystać do opracowania nowych testów diagnostycznych. Gruźlica (TB) jest wywoływana przez bakterię zwaną Mycobacterium tuberculosis, która rozprzestrzenia się w następstwie kaszlu. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w 2009 r. odnotowano ponad 9 mln nowych przypadków TB, a 1,9 mln osób uległo chorobie. Leczenie TB polega na kuracji antybiotykowej, która trwa kilka miesięcy i choć żmudna, jest skuteczna w około 86% przypadków. Istnieje szczepionka przeciw TB o nazwie BCG (bacillus Calmette-Guerin), oparta na bakterii Mycobacterium bovis, która zaraża bydło i jest blisko spokrewniona z M. tuberculosis. Jednakże nie zapewnia ona wszechstronnej ochrony i wiele osób, którym podano szczepionkę BCG i tak zapada na TB. Poszukiwania zmierzają do znalezienia nowej, skuteczniejszej szczepionki. Działanie szczepionki polega na "uczeniu" układu immunologicznego, który zapamiętuje pewne molekuły drobnoustroju. Kiedy układ immunologiczny napotka ponownie molekuły (i w związku z tym drobnoustrój) to podejmie szybką reakcję immunologiczną. Najlepszymi kandydatami na szczepionkę są te elementy, które wywołują najsilniejszą reakcję układu odpornościowego. W ramach ostatnich badań naukowcy z USA i Wlk. Brytanii odkryli, że niewielkie białko zwane EspC wywołuje silniejszą reakcję immunologiczną u osób zakażonych TB niż jakakolwiek inna, znana molekuła. Dla porównania białko EspC nie wywołuje reakcji immunologicznej u osób, którym podano szczepionkę BCG, ale które nie mają historii zakażenia TB. Okazuje się, że białko EspC jest wydzielane przez M. tuberculosis, ale nie przez szczepionkę BCG, gdyż nie zawiera ona genów kodujących to białko. Zdaniem naukowców fakt, że szczepionka BCG nie prowokuje reakcji immunologicznej oznacza, że szczepionka przeciw gruźlicy oparta na białku EspC zapewni dodatkową odporność ponad tę oferowaną przez szczepionkę BCG. "Pomimo tego, że większość populacji na świecie otrzymała szczepionkę BCG, nadal odnotowuje się 9 mln nowych przypadków TB rocznie, a zatem pilnie potrzebujemy skuteczniejszej szczepionki przeciw gruźlicy" - podkreśla profesor Ajit Lalvani z Imperial College w Londynie, Wlk. Brytania. "Wykazaliśmy, że białko EspC wydzielane przez bakterię wywołuje bardzo silną reakcję immunologiczną, jak również jest wysoce swoiste dla [M. tuberculosis]. To sprawia, że jest niezwykle obiecującym kandydatem na nową szczepionkę przeciw gruźlicy, która mogłaby stymulować szerszą i silniejszą odporność niż BCG." Jak dodaje: "Co zaskakujące, nasze wyniki wskazują również, że ta molekuła mogłaby stanowić podstawę diagnostycznych testów krwi nowej generacji, pozwalających szybko wykryć ukryte zakażenie TB." Obecnie podstawowym testem diagnostycznym na TB jest próba tuberkulinowa Mantoux, która polega na wstrzyknięciu niewielkiej części wirusa TB pod skórę. Jednakże próba ta nie daje możliwości rozróżnienia między osobami, którym podano wcześniej szczepionkę BCG a tymi, które chorują lub chorowały na TB. Z uwagi na fakt, że białko EspC nie wywołuje reakcji immunologicznej u osób zaszczepionych BCG, test oparty na nim byłby precyzyjniejszy w identyfikowaniu osób chorych na TB. Naukowcy doszli do swoich wniosków po zmierzeniu reakcji immunologicznej na białko EspC u 45 osób z aktywną TB, 27 osób z ukrytą TB (w przypadku ukrytej TB bakterie są obecne w organizmie, ale są uśpione) i 27 osób niezakażonych, które otrzymały szczepionkę BCG. Podczas gdy odpowiedź układu odpornościowego na białko EspC u osób z aktywną i ukrytą TB była silna, to reakcja na to białko wystąpiła u zaledwie 2 na 27 osób z grupy kontrolnej. Odkryć dokonano zaledwie kilka dni przez Światowym Dniem Gruźlicy, który obchodzony jest 24 marca. W tym roku kampania skoncentruje się między innymi na pilnej potrzebie zintensyfikowania badań naukowych nad nowymi lekami, narzędziami diagnostycznymi i metodami leczenia w walce z TB. W swoim oświadczeniu Stop TB Partnership wzywa do "ambitnego nowego programu badań" oraz pisze: "Nie będziemy w stanie wyeliminować TB bez szczepionki, która jest bezpieczna i skuteczna w profilaktyce choroby u osób ze wszystkich przedziałów wiekowych, ale badania nad szczepionką są mocno niedofinansowane. Instytucje finansujące powinny zwiększyć dzisiaj swój wkład w badania nad TB, aby jutro osiągnąć zero zgonów z powodu tej choroby."Więcej informacji: Wellcome Trust: http://www.wellcome.ac.uk Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS): http://www.pnas.org Światowy Dzień Gruźlicy: http://www.worldtbday.org/
Kraje
Zjednoczone Królestwo, Stany Zjednoczone