Obiecująca modyfikacja starej szczepionki przeciw gruźlicy
Dzięki inżynierii genetycznej niemieccy naukowcy tchnęli nowego ducha w starą szczepionkę przeciw gruźlicy. Nowo opracowana szczepionka, VPM1002, oparta jest na powstałym w roku 1921 preparacie BCG (Bacillus Calmette-Guérin). BCG jest najpowszechniej stosowaną na świecie szczepionką przeciw gruźlicy, natomiast często okazuje się nieskuteczna. Obiecująca nowa szczepionka jest już na etapie testów klinicznych, a jeżeli wszystko dobrze pójdzie, w ciągu najbliższych 10 lat będzie gotowa do stosowania na całym świecie. Gruźlica jest chorobą, która atakuje głównie płuca. Przenosi się łatwo w przypadku gdy ludzie mieszkają w niewielkiej odległości od siebie, jest bardzo rozpowszechniona w krajach rozwijających się. Według Światowej Organizacji Zdrowia niemal jedna trzecia ludności świata narażona była na patogen gruźlicy, rocznie zapada na nią około ośmiu milionów ludzi, a dwa miliony umiera z jej powodu. W większości nowych przypadków gruźlicy nie ma w pełni wyraźnych objawów. U 90% narażonych na patogen osób występuje postać utajona zakażenia. W jednym na dziesięć przypadków zakażenie utajone przechodzi w formę czynną choroby, która nie leczona w 50% przypadków powoduje śmierć. Gruźlica jest główną przyczyną śmierci osób zakażonych wirusem HIV. Terapia gruźlicy obejmuje izolację (w celu przerwania łańcucha przenoszenia choroby) i leczenie różnorodnymi antybiotykami w okresie co najmniej sześciu miesięcy. Poważnym problemem jest odporność na antybiotyki, a szczególnie alarmująca jest rosnąca liczba przypadków odporności wielolekowej. Zasadnicze znaczenie dla profilaktyki mają programy szczepień, a coraz większej wagi nabierają prace nad nowymi i skuteczniejszymi szczepionkami. Szczepionka VPM1002 oparta jest na szczepionce BCG, opracowanej we francuskim Instytucie Pasteura i podawanej obecnie ok. 85% niemowląt w 172 krajach. Wprawdzie szczepionka ta jest bardzo skuteczna w profilaktyce gruźlicy u dzieci, w przypadku młodzieży i dorosłych poziom skuteczności bywa różny (od 0% do 80%). Zespołem naukowców, którzy zmodyfikowali genetycznie szczepionkę BCG tworząc VPM1002 kierował prof. Stefan Kaufmann, dyrektor niemieckiego Instytutu Biologii Infekcyjnej im. Maxa Plancka (Max-Planck-Institut für Infektionsbiologie). Leander Grode, dowodzący realizacją projektu w Vakzine Projekt Management GmbH (VPM), wyjaśnia: "Osłabiona szczepionka została zmodyfikowana genetycznie w taki sposób, by nie była w stanie ukryć się przed układem odpornościowym, a co więcej, sama stymuluje reakcję obronną organizmu". W tym celu do szczepionki wprowadzono gen pochodzący z innej bakterii, Listeria. Bakterie szczepionki pochłaniane są przez makrofagi ludzkiego układu odpornościowego i trafiają do komórki trawiennej, fagosomu. Dzięki modyfikacji genetycznej bakterie są w stanie uciec z fagosomu i znaleźć się w samym środku komórki odpornościowej. - To alarmuje resztę układu odpornościowego, który zostaje uzbrojony do walki z prawdziwymi patogenami gruźlicy - tłumaczy dr Grode. Szczepionka VPM1002 stymuluje układ odpornościowy człowieka do przeciwdziałania zakażeniu najbardziej powszechnym patogenem gruźlicy, Mycobacterium tuberculosis. Szczepionka sprawdziła się w modelach zwierzęcych, a obecnie trwają próby z ludźmi. Testy pod kątem bezpieczeństwa i skutków długofalowych szczepionki potrwają do 10 lat. Badania podstawowe w zakresie VPM1002 podjął zespół prof. Kaufmanna w Instytucie im. Maksa Plancka. W roku 2004 licencji na szczepionkę udzielono VPN - partnerstwu publiczno-prywatnemu między Federalnym Ministerstwem Edukacji i Badań Naukowych a Helmholtz-Zentrum für Infektionsforschung.
Kraje
Niemcy