Ptasie plecaki dostarczają nowych informacji na temat przywództwa
Naukowcy z Węgier i Wlk. Brytanii, których prace są finansowane ze środków unijnych, pozyskali nowe informacje na temat roli liderów i członków szeregowych za pomocą nowoczesnych, miniaturowych plecaków wyposażonych w GPS (global positioning system). W ramach badań nad szybkim i kolektywnym podejmowaniem decyzji przez gołębie w czasie lotu naukowcy zaobserwowali, że przywódcza rola danego gołębia zmienia się w czasie. Wyniki, opublikowane w czasopiśmie Nature, stawiają intrygujące pytania na temat hierarchii w ogóle. Badania zostały dofinansowane z dwóch projektów, które otrzymały unijne wsparcie na łączną kwotę 2,35 mln EUR. Odkrycia stanowią dorobek dwóch projektów, tj. projektu COLLMOT (Złożona struktura i dynamika zbiorowego ruchu), dofinansowanego na kwotę 1,25 mln EUR z tematu "Pomysły" Siódmego Programu Ramowego (7PR) UE oraz projektu STARFLAG (Szpaki w locie - poznanie wzorców grupowego przemieszczania się zwierząt), który otrzymał około 1,1 mln EUR z tematu "Nowe i pojawiające się nauki i technologie" (NEST) Szóstego Programu Ramowego (6PR). Naukowcy pracujący nad projektem STARFLAG starali się zdobyć informacje na temat grupowych zachowań ludzi (w tym zbiorowych wyborów ekonomicznych) na podstawie badania zbiorowych ruchów stad. "Wszyscy znamy niezwykłe akrobacje powietrzne wykonywane przez stada ptaków, ale w jaki sposób decydują one w którą stronę polecieć i czy te decyzje są podejmowane przez dominującego lidera czy też przez grupę jako całość zawsze owiane było tajemnicą" - mówi dr Dora Biro z Wydziału Zoologii Uniwersytetu Oksfordzkiego w Wlk. Brytanii. Postępy w technologii GPS umożliwiły uchwycenie ruchów w skali ułamka sekundy, umożliwiając zespołowi zbadanie sposobu, w jaki poszczególne ptaki wpływają na zachowanie szybko poruszającego się stada. "Odkryliśmy, że choć większość ptaków ma coś do powiedzenia w procesie decyzyjnym, ruchomy system "rang" sprawia, że niektóre ptaki będą raczej przywódcami, a inne będą się raczej podporządkowywać" - stwierdza dr Biro. Naukowcy założyli gołębiom pocztowym miniaturowe plecaki wyposażone w rejestratory GPS i badali je indywidualnie oraz w stadzie liczącym do 10 osobników. Badania objęły loty w pobliżu gołębnika oraz loty docelowe z odległości około 15 kilometrów. Zmiany kierunku lotu każdego ptaka były mierzone co 0,2 sekundy i porównywane z innymi ptakami w stadzie, aby sprawdzić, które ptaki zainicjowały zmianę, a które za nią podążyły. Zespół zaobserwował wyraźnie zdefiniowane hierarchie w ramach stada i odkrył, że rola przywódcza różnych gołębi zmieniała się w czasie. Niektóre ptaki miały większy od innych wkład w podejmowanie decyzji, niemniej zarysowało się szerokie spektrum poziomów przywódczych. "Co najważniejsze hierarchie są elastyczne w tym sensie, że rola przywódcza dowolnego gołębia może się zmieniać w czasie, niemniej pozostaje przewidywalna w dłuższej perspektywie" - wyjaśnia dr Biro. "Ta dynamiczna, elastyczna segregacja osobników na przywódców i członków szeregowych, w ramach której opinia nawet niższego rangą osobnika ma szanse być uwzględniona, może być wyjątkowo skutecznym sposobem podejmowania decyzji." Zespół zauważył, że to czy ptaki są przywódcami czy szeregowymi członkami może wiązać się z indywidualną sprawnością nawigacyjną. "Czy wynika to z tego, że niektóre osobniki są zmotywowane do tego, aby przewodzić, czy też z natury są lepszymi nawigatorami, posiadającymi być może lepszą wiedzę nawigacyjną, pozostaje frapującym pytaniem, na które na razie nie znamy odpowiedzi" - stwierdza oksfordzki naukowiec. Kolejnym spostrzeżeniem było dopasowanie pozycji ptaka w stadzie do rangi w hierarchii, gdzie osobniki bliżej czoła z większym prawdopodobieństwem podejmują odpowiedzialność za decyzje (istotna kwestia zważywszy na wyjątkową zdolność widzenia peryferyjnego ptaków). Osobniki szeregowe również reagowały szybciej na te lecące po ich lewej stronie, co potwierdza wcześniejsze, nieformalne obserwacje. "Czy mechanizm, który zidentyfikowaliśmy w małych stadach gołębi można rozszerzyć na większe grupy?" - pytają autorzy artykułu. Elastyczne i dynamiczne role poszczególnych ptaków w stadzie, zmieniające się w czasie, tworzą interesujący kontrast z zazwyczaj stałymi rolami lidera/członka szeregowego w większości hierarchii ludzkich. Autorzy spekulują, że wyrafinowany system przywództwa ptaków przynosi więcej korzyści poszczególnym członkom grupy niż systemy z jednym przywódcą bądź egalitarne.
Kraje
Węgry, Zjednoczone Królestwo
