Model zbiorowego lądowania ptaków opracowany w ramach badań finansowanych ze środków unijnych
Węgierski naukowiec opracował matematyczny model, który precyzyjnie odzwierciedla zbiorowe lądowanie stada szpaków. Badania prowadzone były w ramach projektu STARFLAG (Szpaki w locie: analiza schematów poruszania się grup zwierzęcych), finansowanego z Szóstego Programu Ramowego (6PR) UE, którego wyniki opublikowano w elektronicznej wersji czasopisma Proceedings of the Royal Society B. Szpaki to gatunek inwazyjny małych ptaków śpiewających, zamieszkujący obszary Europy, Azji i Afryki. Dr Istv n Daruka z Uniwersytetu E�tv�s na Węgrzech oraz Uniwersytetu Genewskiego w Szwajcarii badał lot stad liczących około 200 osobników. Aby opisać liczbowo ruch i lądowanie ptaków, stworzył model teoretyczny zawiłych interakcji pomiędzy szpakami w trakcie zbiorowego lądowania (czas kilku sekund pomiędzy lotem w pozycji horyzontalnej a dotknięciem ziemi). "Oprócz powietrznego piękna - czytamy w raporcie - dobrze skoordynowane, niemal natychmiastowe zwroty stada, jego zaawansowane, zbiorowe manewry mające na celu uniknięcie drapieżnika, jego obszerne pokazy powietrzne oraz zbiorowe lądowania, przedstawiają nie lada wyzwanie dla modelowania tak podstawowego, jak i fenomenologicznego." Modelowanie ruchów ptaków musi uwzględniać położenie osobników, ich kierunek, prędkość, gęstość stada, jego uporządkowanie i kształt. Przyjmuje się zjawisko przyciągania na większą odległość (po to by zbudować stado) przy jednoczesnym zjawisku odpychania na mniejszą odległość (po to by uniknąć kolizji). Istniejące modele, zarówno te dwu- jak i trójwymiarowe, zajmowały się konkretnie ruchami stada w reakcji na obecność drapieżnika, ale nie brały pod uwagę aspektów otaczającego krajobrazu. Model dr Daruki sprawdzony został podczas obserwacji w terenie i z powodzeniem przewidywał delikatny proces zbiorowego lądowania w trakcie lotów w poszukiwaniu pokarmu, uwzględniając przy tym cechy krajobrazu. Jest to pierwsza analiza prezentująca model ilościowy wraz z opisem zbiorowego lądowania stad ptasich. "Te bardzo bogate i zróżnicowane zjawiska stadne stanowią żyzny grunt dla dalszych prób modelowania fizycznego i opisu biologicznego" - mówi autor.' Projekt STARFLAG, który otrzymał finansowanie z UE na kwotę około 1 mln EUR, miał na celu stworzenie trójwymiarowych, matematycznych modeli opisujących schematy ruchowe grup zwierzęcych, ze szczególnym uwzględnieniem stad szpaków. Miało to na celu umożliwienie zrozumienia zbiorowych ruchów stad w odniesieniu do zachowania się poszczególnych osobników. Zrozumienie biologicznych podstaw tych relacji może okazać się pomocne w pogłębieniu wiedzy na temat zachowań grupowych ludzi. Modele matematyczne opracowane w ramach projektu można by zastosować w badaniu zbiorowych wyborów o charakterze ekonomicznym dokonywanych przez ludzi.
Kraje
Szwajcaria, Węgry
