Zapobieganie chorobom układu krążenia: badania wskazują różnice pod tym względem w polityce poszczególnych krajów UE
10 września w ramach projektu mapowania EuroHeart współfinansowanego przez europejski Program Zdrowia Publicznego zostały przedstawione wyniki trzyletniego badania promocji zdrowego serca i środków zapobiegania chorobom układu krążenia w poszczególnych krajach europejskich. Badanie wykazało istnienie istotnych nierówności zarówno w krajowych politykach profilaktyki, jak i w poziomie śmiertelności spowodowanej chorobami układu krążenia. Choroby układu krążenia są główną przyczyną śmierci i niepełnosprawności w Europie. Jednak według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wystarczyłoby niewielkie zmniejszenie ciśnienia krwi, otyłości i korzystania z produktów tytoniowych wśród całej populacji, aby zmniejszyć ryzyko występowania tych chorób o połowę. Projekt mapowania EuroHeart ('Mapowanie i analiza narodowych planów, polityk i środków wpływających na promocję zdrowia układu krążenia i zapobieganie chorobom układu krążenia w Europie') został rozpoczęty w roku 2007 przez Europejską Organizację Kardiologiczną (European Heart Network) oraz Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne (European Society of Cardiology) w celu określenia obszarów działań, poprzez które możliwe by było uniknięcie w jak największym możliwym stopniu zgonów i przypadków niepełnosprawności. Dzięki ostatniemu badaniu przeprowadzonemu w ramach projektu EuroHeart badacze zebrali wyczerpujące informacje na temat polityk, planów i środków wpływających zarówno na promocję zdrowia układu krążenia, jak i na zapobieganie chorobom układu krążenia w 16 krajach europejskich. Dane zostały zebrane za pomocą specjalnie opracowanych kwestionariuszy. Pomogły one w zidentyfikowaniu różnic i braków w politykach oraz działaniach, a także w określeniu kluczowych elementów krajowych strategii. Jednym z najważniejszych odkryć było, że chociaż choroby serca w dalszym ciągu są czołową przyczyną śmierci w Europie, w większości badanych krajów poziom śmiertelności zmniejsza się. Jednakże badacze stwierdzili także duże różnice pomiędzy krajami zarówno w poziomie śmiertelności spowodowanych chorobami układu krążenia, jak i w krajowych programach profilaktyki. Węgry, Estonia, Słowacja i Grecja posiadały największy poziom śmiertelności spowodowanej chorobą wieńcową wśród mężczyzn i kobiet poniżej 65 roku życia. Najniższy poziom tego współczynnika wśród mężczyzn poniżej 65 roku życia zaobserwowano we Francji, w Holandii, we Włoszech i w Norwegii, podczas gdy wśród kobiet należących do tej samej grupy wiekowej najniższe poziomy zaobserwowano w Islandii, Francji, Słowenii i we Włoszech. Oszacowano także obecność czynników zwiększonego ryzyka, jakim jest np. palenie tytoniu. W krajach, gdzie obecność takich czynników była największa, odnotowano także najwyższy wskaźnik poziomy śmiertelności spowodowanej chorobą wieńcową. Na przykład najwyższy odsetek osób palących zaobserwowano w Grecji (46%), Estonii (42%), Słowacji (41%), Niemczech (37%) i na Węgrzech (37%). Występowanie przypadków przedwczesnej śmierci spowodowanej chorobą wieńcową w poszczególnych krajach było wyraźnie zróżnicowane. Na przykład poziom śmiertelności w Finlandii w latach 1972-2005 spadł o 76%, podczas gdy w tym samym okresie w Grecji wzrósł o 11%. We wszystkie krajach biorących udział w badaniu obowiązuje ustawodawstwo regulujące zdrowie publiczne, zwalczanie palenia tytoniu i żywność. Jednakże o ile w Belgii, Estonii, Finlandii, Francji, Islandii, we Włoszech i w Słowenii istnieje kilka instrumentów polityki promujących zdrowie układu krążenia i mających na celu walkę z chorobą wieńcową, nadciśnieniem, wylewem i hiperlipidemią - to w Grecji istnieje tylko jeden taki instrument. W Danii i Grecji stwierdzono brak krajowych wytycznych w zakresie chorób układu krążenia. Wszystkie pozostałe państwa posiadają krajowe wytyczne zarządzania profilaktyką hiperlipidemii, cukrzycy i wylewom krwi. Większość krajów (z wyjątkiem Danii, Grecji i Słowenii) miało wytyczne w zakresie otyłości. Jedynymi krajami, które posiadają zalecenia w zakresie pierwszej pomocy, są Francja, Niemcy oraz Irlandia. 'W szerszym ujęciu organizacji WHO, pomiędzy 53 krajami Europy (jako regionu) występują jeszcze większe różnice, które zwiększały się w ciągu ostatnich 20 lat' - stwierdził Nata Menabde, Regionalny Wicedyrektor WHO w Europie. 'Obserwujemy nawet dziesięciokrotną różnicę w poziomie śmiertelności z powodu chorób serca o podłożu niedokrwiennym u mężczyzn w wieku poniżej 65 lat. Drugą stroną medalu jest to, że w niektórych krajach byliśmy w stanie wdrożyć politykę mającą na celu zmniejszenie tego problemu'. Europejski oddział organizacji WHO i Komisja Europejska wraz z państwami członkowskimi pracują wspólnie nad zwiększeniem efektywności służb ochrony zdrowia w Europie i rozwiązywaniem przyczyn chorób układu krążenia, takimi jak palenie tytoniu, otyłość, spożywanie alkoholu i brak aktywności fizycznej. Susanne Logstrup - dyrektor Europejskiej Organizacji Kardiologicznej, zauważyła, że nowe odkrycia pokazują, iż większość krajów podjęła kroki legislacyjne i prowadzi aktywną politykę w zakresie zdrowia publicznego, w szczególności chorób wieńcowych, palenia produktów tytoniowych, spożycia żywności i aktywności fizycznej. Dodała przy tym, iż 'tylko w około połowie badanych krajów byliśmy w stanie zidentyfikować budżet przeznaczony na implementację tego typu polityki i programów'. Badanie pokazało, że zakazy palenia istotnie wpłynęły na częstotliwość występowania ostrych przypadków choroby wieńcowej. Na przykład w lutym zeszłego roku władze Francji odnotowały spadek w wysokości 15% w liczbie przyjęć na ostry dyżur pacjentów z atakiem serca, rok po wprowadzeniu zakazu publicznego palenia tytoniu. Badacze we Włoszech i w Irlandii także zaobserwowali spadek liczby ostrych przypadków choroby wieńcowej o około 11% od czasu wprowadzenia zakazów palenia kilka lat temu. Co ciekawe, rok po wprowadzeniu w Szkocji zakazu palenia w marcu 2006 r. liczba ludzi przyjętych do szpitali z powodu ataku serca spadła o 17%. Project EuroHeart będzie prowadzony do marca 2010 roku. Oprócz mapowania i analizy, cele tego projektu to także szukanie wsparcia w promocji zdrowia układu krążenia i zapobiegania jego chorobom, badanie zagadnień odnośnie chorób układu krążenia u kobiet, doskonalenie praktyk profilaktycznych na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej i wdrażanie oraz adaptowanie europejskich wytycznych zapobiegania chorobom układu krążenia do warunków krajowych.