Badanie ERBN analizuje głosy słyszane przez pacjentów ze schizofrenią
W 70 % przypadków oprócz schizofrenii występują też halucynacje słuchowe. Pacjenci zaczynają słyszeć jeden lub wiele głosów wewnątrz swojej głowy. Często opisują, jak głosy te kłócą się z nimi lub mówią im, co mają robić. Od VOICE do ONOFF Badania naukowe prof. Kennetha Hugdahla nauczyły nas, że postrzeganie takich głosów ma podłoże neuronalne umiejscowione w płacie skroniowym po lewej stronie mózgu. Od tego czasu pracuje on nad lepszym zrozumieniem tego objawu pod względem naukowym. W ramach projektu VOICE – ukończonego w 2015 r. – prof. Hugdahl uzyskał pierwsze informacje na temat neurochemicznych podstaw halucynacji głosowych. Odkrył, że początkowi halucynacji towarzyszyła hiperekscytacja w ośrodkach mózgu związanych z głosem oraz hipoaktywacja w ośrodkach związanych z zahamowaniami. Obecnie, po otrzymaniu od ERBN swojego drugiego grantu dla doświadczonych naukowców, do wykorzystania w projekcie ONOFF (Perception of voices that do not exist: Tracking the temporal signatures of auditory hallucinations), twórca Grupy fMRI z Bergen próbuje wyjaśnić jedną z najbardziej intrygujących cech halucynacji słuchowych – ich fluktuacje w czasie. „Po uzyskaniu informacji w projekcie VOICE uderzył mnie fakt, że większość, jeśli nie wszystkie badania, jak do tej pory koncentrowały się na wyjaśnieniu, co spowodowało początek epizodu halucynacji”, wyjaśnia prof. Hugdahl. „Zaobserwowałem jednakże, że epizody halucynacji fluktuują w czasie. Dla mnie jasnym było, że jeśli początek epizodu miał markery neurobiologiczne, możliwe było również to, że koniec epizodu mógł mieć odpowiadające im markery, jednak z jakiegoś powodu cały proces był odwrócony”. Prof. Hugdahl nie potrzebował dużo więcej, by rozpocząć ONOFF w 2016 r. Od tego czasu w ramach projektu opracowano krótką ankietę, by uzyskać informacje na temat fluktuacji halucynacji słuchowych w czasie, a także aplikację na telefon zawierającą pytania powiązane z kluczowymi aspektami takich halucynacji. Wykonano następujące działania: wykorzystano norweskie badanie populacji dotyczące częstotliwości występowania halucynacji słuchowych w ogóle populacji, aby poznać potencjalne czynniki środowiskowe wywołujące halucynacje; opracowano metodę sprawdzania, czy zmianom w aktywności mózgu (mierzonym poprzez fMRI) odpowiadały zmiany w poziomach neuroprzekaźników (mierzone poprzez MRS); wypróbowano aplikację szkoleniową dla pacjentów służącą do zwiększania ich kontroli kognitywnej nad „głosami” oraz zaobserwowano pojawiające się i znikające fluktuacje halucynacji u pacjentów, wykorzystując aparat do rezonansu magnetycznego. Wymierne rezultaty już na obecnym etapie Mimo że ukończenie projektu planuje się dopiero na 2021 r., już teraz uzyskano interesujące rezultaty. Zweryfikowano zaobserwowaną w projekcie VOICE dodatnią korelację pomiędzy poziomami glutaminianu/glutaminy w obszarach mózgu związanych z głosem a intensywnością halucynacji głosowych. Zespół ustalił istnienie ujemnej korelacji pomiędzy poziomami glutaminianu/glutaminy a intensywnością halucynacji głosowych w obszarze płata czołowego mózgu powiązanym z odgórnymi procesami kognitywnymi i kontrolą hamującą. Dzięki aplikacji na smartfona prof. Hugdahl mógł także zaobserwować, że w momencie, gdy pacjenci informują, że poziom stresu wzrasta, poczucie kontroli kognitywnej nad „głosem” spada i na odwrót. Oznacza to, że wykorzystanie aplikacji może pomóc uzyskać bardziej szczegółowe dane na temat powiązania pomiędzy stresem a kontrolą. Badanie ONOFF może również stanowić inspirację przy opracowywaniu metod leczenia mającego na celu farmakologiczne wydłużenie okresów braku halucynacji poprzez blokowanie hiperekscytacji lub zwiększanie hipoekscytacji. Ponadto wykorzystanie aplikacji służącej do ćwiczenia słuchania dychotycznego może pomóc poprawić kontrolę kognitywną. „Jako że schizofrenia jest heterogenicznym zaburzeniem cechującym się objawami klinicznymi, kognitywnymi oraz mózgowymi, ważne jest, by szukać nowych metod leczenia, wykorzystując różne podstawy. Uważam, że połączenie leczenia kognitywnego i farmakologicznego zapewni najlepsze efekty”, podsumowuje prof. Hugdahl.
Słowa kluczowe
ONOFF, VOICE, schizofrenia, halucynacje słuchowe, fluktuacja, kontrola kognitywna, mózg, glutaminian/glutamina, aplikacja na smartfona
