Komisja przyjmuje kodeks postępowania w kwestii odpowiedzialności w badaniach nad nanotechnologiami
Komisja Europejska przyjęła kodeks postępowania w kwestii odpowiedzialności w badaniach nad stosunkowo nowymi dziedzinami nanonauk i nanotechnologii. Choć Europa należy do awangardy w tej obiecującej dziedzinie nauki, ciągle jeszcze istnieje wiele luk w wiedzy o wpływie tych technologii na zdrowie człowieka i środowisko. Z nanonauką i nanotechnologią wiążą się też obawy etyczne i zagadnienie przestrzegania praw fundamentalnych. Z tych przyczyn Komisja opracowała dobrowolny kodeks, który obejmuje siedem ogólnych zasad, w tym dotyczące zrównoważonego rozwoju, bezpieczeństwa, równego traktowania i odpowiedzialności. Komisja ma nadzieję, że wraz z publikacją "Kodeksu postępowania w kwestii odpowiedzialności w badaniach nad nanonaukami i nanotechnologiami" uniwersytety, instytuty badawcze i firmy w Unii Europejskiej zadeklarują oraz zagwarantują bezpieczne rozwijanie i wykorzystanie nanotechnologii. - Nanotechnologie i nanonauki mogą nawet spowodować kolejną rewolucję w technologiach wspomagających, a Europa ma na swoim koncie dobre doświadczenia w ich rozwijaniu - powiedział unijny komisarz ds. nauki i badań naukowych Janez Potočnik. - Częściowo nasza siła wynika z faktu, że tak dużą uwagę przykładamy do odpowiedzialnego rozwijania i wykorzystania wspomnianych rozwiązań. Kodeks postępowania to narzędzie opracowane przez Komisję po konsultacjach z opinią publiczną, które bardzo ułatwia rozstrzyganie uzasadnionych obaw, jakie mogą się pojawiać w związku z nanotechnologiami. Kodeks postępowania obejmuje siedem ogólnych zasad, na podstawie których państwa członkowskie mogą podejmować konkretne działania w celu zapewnienia, że nanotechnologie są rozwijane w bezpieczny sposób. Należą do nich: - znaczenie: działalność badawcza w zakresie nanonauk i nanotechnologii powinna być zrozumiała dla opinii publicznej. Podejmując ją, należy przestrzegać praw fundamentalnych, a projektowanie, wdrażanie, rozpowszechnianie i wykorzystanie tych technologii powinno być prowadzone w interesie dobrobytu jednostek i społeczeństwa; - zrównoważony rozwój: działalność badawcza w zakresie nanonauk i nanotechnologii powinna być bezpieczna, etyczna i przyczyniać się do zrównoważonego rozwoju. Nie powinna szkodzić ani zagrażać ludziom, zwierzętom lub środowisku, ani teraz, ani w przyszłości; - bezpieczeństwo: działalność badawcza w zakresie nanonauk i nanotechnologii powinna być prowadzona zgodnie z zasadą bezpieczeństwa, z uwzględnieniem jej potencjalnego wpływu na środowisko, zdrowie i bezpieczeństwo i z zachowaniem należnych środków ostrożności proporcjonalnych do poziomu ochrony, przy jednoczesnym wspieraniu postępu z korzyścią dla społeczeństwa i środowiska; - równe traktowanie: zarządzanie działalnością badawczą w zakresie nauki i technologii powinno przebiegać w myśl zasady otwartości wobec wszystkich interesariuszy, przejrzystości i poszanowania zasadnego prawa dostępu do informacji. Powinno umożliwiać udział w procesach podejmowania decyzji wszystkich zaangażowanych w tę działalność lub z nią związanych; - wartość naukowa: działalność badawcza w zakresie nanonauk i nanotechnologii powinna spełniać najwyższe standardy naukowe, w tym zasady rzetelności badań i dobrych praktyk laboratoryjnych; - innowacyjność: sposób zarządzania działalnością badawczą w zakresie nanonauk i nanotechnologii powinien pobudzać do maksymalnej kreatywności i elastyczności oraz wyzwalać zdolności planistyczne w obszarze innowacji i rozwoju; - odpowiedzialność: naukowcy i organizacje badawcze powinny przyjmować odpowiedzialność za skutki, jakie wywiera ich praca na społeczeństwo, środowisko i zdrowie człowieka. Równocześnie Komisja Europejska przyznała naukowcom z UE i USA 403 tys. euro na badania i uregulowania prawne w dziedzinie nanotechnologii. - Mamy w tej chwili do czynienia z pierwszą generacją zastosowań i produktów nanotechnologicznych. Pojawiają się zastosowania drugiej generacji - w elektronice, czujnikach, lekach celowanych i aktywnych nanostrukturach - powiedział David Rejeski, dyrektor Project on Emerging Nanotechnologies. - Jednak możliwości tych pierwszych produktów nanotechnologicznych bledną w obliczu zastosowań trzeciej i czwartej generacji w dziedzinach takich, jak robotyka, wielostopniowe struktury chemiczne i supramolekularne oraz wytwarzanie struktur biologicznych. Pozostałe cele projektu obejmują publikację wyników, które można wykorzystać w polityce unijnej i amerykańskiej oraz podnoszenie poziomu świadomości decydentów na temat konwergencji prawnego uregulowania nanotechnologii. Nanotechnologia to zdolność mierzenia, obserwowania, przekształcania i wytwarzania obiektów o wielkości zwykle od 1 do 100 nanometrów. Nanometr to jedna miliardowa część metra. Ludzki włos ma grubość około 100 000 nm. Według danych szacunkowych grupy Lux Research potencjał rynkowy produktów nanotechnologicznych może do 2014 r. osiągnąć wartość do 2,6 biliona dolarów (około 1,9 biliona euro).