Ograniczanie przyłowów w Europejskich połowach handlowych
Według szacunków co roku ponad 7 milionów ton ryb jest wyrzucanych z powrotem do morza. Mimo że państwa członkowskie UE zniechęcały rybaków do stosowania takich praktyk, zakaz wprowadzono dopiero na podstawie znacznych reform wspólnej polityki rybołówstwa. Obowiązek wyładunku, wprowadzony od 2019 roku, ostatecznie wyeliminuje stosowaną podczas połowów handlowych praktykę wyrzucania za pokład gatunków niewymiarowych lub gatunków, które nie były celem połowu. Badacze z projektu MINOUW (Science, technology, and society initiative to minimize unwanted catches in European fisheries), realizowanego przy wsparciu programu „Horyzont 2020”, podjęli się odpowiedzi na pytanie, dlaczego wdrożenie obowiązku wyładunku jest procesem skomplikowanym, na przykładzie łowisk południowoeuropejskich. W ramach projektu opracowano zalecenia dla decydentów dotyczące środków zachęcających do połowów selektywnych oraz najlepszego wykorzystywania niezamierzonych połowów wyładowanych na ląd. Zaprezentowano także kilka nowych rozwiązań technicznych, które ograniczają śmiertelność ryb przed połowami oraz ilość odrzutów po połowach i nie wyrządzają szkód wrażliwym morskim gatunkom i siedliskom. Czekając na zmiany Pomimo ciągłego informowania o obowiązku wyładunku przez ostatnie cztery lata, sektor rybołówstwa jest nadal stosunkowo słabo przygotowany do jego wprowadzenia. „Brak zachęt do stopniowego przechodzenia na bardziej odpowiedzialną eksploatację zasobów oraz ograniczone środki kontroli w UE sprawiają, że [rybakom] trudno jest wywiązać się do tego obowiązku”, wyjaśnia koordynator projektu Francesc Maynou. Badacze stwierdzili, że w przełamaniu oporu rybaków do zmiany swoich praktyk pomocna będzie poprawa selektywności narzędzi połowowych. Nowe, praktyczne i niedrogie rozwiązania nie tylko pomagają rybakom w zapobieganiu niezamierzonych połowów, ale także zwiększają szanse na przeżycie odrzuconych ryb. Aby poprawić selektywność połowów włokami dennymi, partnerzy projektu przetestowali przedłużenia z oczek kwadratowych oraz oczek T90. Oba rodzaje przedłużeń tworzą okno wyjściowe w worku włoka o oczkach romboidalnych, pozwalające uciec gatunkom niewymiarowym lub gatunkom, które nie były celem połowu. „Wyniki z testów w terenie, które przeprowadziliśmy w Katalonii, były pozytywne: okno o oczkach T90 pozwoliło uciec ponad 50 % małych morszczuków i barwen”, mówi Maynou. Innym innowacyjnym rozwiązaniem, dzięki któremu udało się o 50 % zmniejszyć ilość przyłowów w połowach przybrzeżnych na małą skalę, było zmodyfikowanie drygawic poprzez doczepienie sieci ochronnej do podbory. Kolejna innowacja to kratownica sortująca, zaprojektowana specjalnie dla połowów włokami na Morzu Śródziemnym, której użycie skraca czas wyładunku i zmniejsza ryzyko uszkodzenia sieci. Podczas połowów okrężnicami w Portugalii badacze przetestowali też zmodyfikowaną technikę uwalniania ryb z sieci, tzw. „slipping” (gdy sieć jest wciągana, część ryb może uciec ponad nadborą), i zaobserwowali bardzo wysoką przeżywalność uwolnionych ryb pelagicznych. „Zastosowanie naszej techniki »wczesnego uwalniania« doprowadziło do zwiększenia przeżywalności uwolnionych małych sardynek z 20 % do 70 %”, dodaje Maynou. Dzięki nowo opracowanemu rozwiązaniu do uwalniania młodych ryb udało się zmniejszyć poziom niezamierzonych połowów morszczuka, barweny, krewetki głębokowodnej różowej i ostroboka od 50 % do 70 %, w zależności od gatunku. Monitorowanie połowów Dokładne zrozumienie śladu przestrzennego rybołówstwa pozwala na bardziej precyzyjną ocenę negatywnego wpływu połowów i lepszą ochronę określonych obszarów morskich. Nowy system informacji geograficznej, opracowany w ramach projektu MINOUW, to bardzo przydatne narzędzie dla biologów morskich. Jego powstanie to niezwykle ważny krok w kierunku bardziej zrównoważonych połowów. Za pomocą systemu można ograniczyć ilość niezamierzonych połowów i odrzutów, wykorzystując dane satelitarne, mapy i obserwacje. Oprogramowanie łączy mapy obszarów, na których potencjalnie występuje dużo odrzutów, z informacjami przestrzennymi dotyczącymi śladu połowowego. Takie dane przestrzenne można wykorzystywać do planowania dotyczącego obszarów morskich, np. ustanawiania tymczasowych obszarów zamkniętych dla połowów. Wszystkie innowacyjne rozwiązania techniczne opracowane w ramach projektu MINOUW umożliwiają wyeliminowanie stosowanej w Europie kontrowersyjnej praktyki odrzutów. Dodatkowo są atrakcyjne dla rybaków, zarządców łowisk, decydentów i przemysłu.
Słowa kluczowe
MINOUW, rybołówstwo, przyłów, odrzuty, obowiązek wyładunku, sieć ochronna, system informacji geograficznej
