Nowatorskie narzędzia obrazowania mogą identyfikować biologiczne sygnatury zaburzeń psychicznych
Chociaż sprzęt do rezonansu magnetycznego w szpitalach psychiatrycznych jest powszechnie stosowany do badania zaburzeń psychicznych i wykluczania innych możliwych stanów somatycznych (zmian, nowotworów itp.), jego potencjał nie został jeszcze w pełni wykorzystany. Problem, według partnerów projektu IMAGEMEND (IMAging GEnetics for MENtal Disorders), wynika z faktu, że rozwiązania do diagnostyki chorób, takich jak schizofrenia (SZ), zaburzenia afektywne dwubiegunowe (BD) oraz zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), nie uwzględniają odczytów biologicznych. „Nie ma żadnych odczytów z MRI ani żadnej innej metody biologicznej, które są obecnie wykorzystywane do pomocy w (różnicowej) diagnozie, ocenie stopnia zaawansowania, przewidywaniu przebiegu lub doboru sposobu leczenia chorób psychicznych. Wynika to przede wszystkim z nieodłącznej biologicznej złożoności tych schorzeń, co samo w sobie prowadzi do niewielkiego wpływu tych pojedynczych markerów biologicznych i znaczne nakładanie się sygnatur predykcyjnych”, zauważa prof. Andreas Meyer-Lindenberg z Centralnego Instytutu Zdrowia Psychicznego w Niemczech. Zintegrowanie tych markerów biologicznych w predykcyjne, odtwarzalne i niezawodne algorytmy zapewniłoby jednak dokładniejszą diagnostykę. Umożliwiłoby to również wcześniejszy, oparty na danych biologicznych dobór interwencji, co z kolei skutkowałoby poprawą wyników leczenia pacjentów. Jak zauważa prof. Meyer-Lindenberg, badanie takich cech biologicznych może nie tylko pomóc w zarządzaniu klinicznym zaburzeniami psychicznymi, ale także ułatwić przedefiniowanie tych zaburzeń na bazie ich podstawowej biologii. „Miałoby to znaczący długoterminowy wpływ na spersonalizowane podejście do medycyny i rozwój nowatorskich, skuteczniejszych metod terapeutycznych”, wyjaśnia. Aby było to możliwe, partnerzy projektu IMAGEMEND przez cztery lata tworzyli jedną z największych multimodalnych baz danych na temat chorób psychicznych, zbierając dane od około 13 000 pacjentów. Zawiera ona informacje na temat ryzyka neuroobrazowania, genetyki i środowiska, a także dane kliniczne, umożliwiające zaawansowaną identyfikację komputerową sygnatur diagnostycznych i predykcyjnych. „Projekt wniósł cenny wkład do kilku analiz prowadzonych na dużą skalę, które wykazały znaczne różnice między różnymi grupami oraz między pacjentami i grupami kontrolnymi. Jednak główny wniosek jest taki, że chociaż na podstawie zmian strukturalnych w mózgu można w sposób odtwarzalny różnicować pacjentów ze schizofrenią od zdrowych osób, brak specyfiki wobec chorób pokrewnych, takich jak zaburzenia afektywne dwubiegunowe, ogranicza obecnie kliniczną użyteczność tej metody”, mówi dr Emanuel Schwarz, koordynator projektu IMAGEMEND. Poza tym te zmiany strukturalne są szeroko rozpowszechnione w mózgu, co wskazuje bardziej na globalne zmiany strukturalne w mózgu niż na miejscowe, dobrze zdefiniowane wpływy. Zdaniem dr Schwarza, ma to poważne konsekwencje dla przyszłych badań i podkreśla potrzebę podejścia warstwowego do identyfikacji podgrup z podobnymi i potencjalnie bardziej zregionalizowanymi zmianami struktury mózgu. Poza postępem w biologicznym rozumieniu zaburzeń psychicznych projekt IMAGEMEND pomógł również w opracowaniu opartej na neuroobrazowaniu interwencji terapeutycznej za pomocą narzędzia do fMRI w czasie rzeczywistym zintegrowanego z opartym na łączności oprogramowaniem do analizy neurologicznego sprzężenia zwrotnego. „Obecnie prezentujemy społeczności naukowej użyteczność wykorzystania strukturalnego rezonansu magnetycznego do diagnozy schizofrenii. Mamy nadzieję, że doprowadzi to do wspólnych wysiłków, które z kolei zaowocują opracowaniem biologicznych narzędzi diagnostycznych i prognostycznych”, mówi prof. Meyer-Lindenberg. Takie narzędzia mogą ostatecznie zmienić sposób postępowania klinicznego w przypadku chorób psychicznych w celu włączenia wszelkich odczytów biologicznych. Pacjenci będą wtedy mieli dostęp do dokładniejszej diagnostyki i bardziej odpowiednich sposobów leczenia, co położy kres wielokrotnym testom leków, prowadząc do szybszej remisji, a nawet zapobiegając ryzyku wystąpienia stanu przewlekłego. Spersonalizowane podejścia terapeutyczne minimalizowałyby skutki uboczne związane z leczeniem, a identyfikacja profilów wysokiego ryzyka przed chorobą ułatwiałaby działania zapobiegawcze.
Słowa kluczowe
IMAGEMEND, zaburzenia psychiczne, MRI, fMRI, ADHD, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, schizofrenia, neuroobrazowanie, predykcja, odczyty biologiczne
