Wzmacnianie solidarności w Europie
W wyniku kryzysu finansowego z 2008 roku oraz następującej po nim ery oszczędności, Europa przechodzi obecnie okres niepewności politycznej. Według sondażu przeprowadzonego przez Eurobarometr poziom zaufania obywateli UE do rządu i instytucji demokratycznych stale spada. W ciągu ostatnich sześciu lat poziom zaufania społecznego zmniejszył się aż o 25 punktów procentowych. Spadek zaufania spowodował ożywioną debatę publiczną na temat samego projektu europejskiego. Zdaniem niektórych naukowców społecznych nierówności gospodarcze i nowy porządek światowy, które pojawiły się w wyniku kryzysu gospodarczego, przyczyniły się do silnej reakcji społecznej opartej na solidarności i ukierunkowanej na zbudowanie lepszego społeczeństwa dla wszystkich. W ramach finansowanego przez UE projektu SOLIDUS (Solidarity in European societies: empowerment, social justice and citizenship) przeanalizowano akty solidarności, do których dochodzi w całej Europie, aby zrozumieć ich wpływ na zatrudnienie, zdrowie, mieszkania, edukację i zaangażowanie obywatelskie. „Naszym celem było przede wszystkim zrozumienie społecznych skutków tego rodzaju działań oraz ich wpływu na poprawę jakości życia obywateli, na przykład poprzez poprawę dostępu do opieki zdrowotnej lub tworzenie miejsc pracy”, stwierdziła koordynator projektu SOLIDUS, Marta Soler. W tym celu badacze projektu przyjrzeli się na początek wspólnym elementom łączącym rożne działania solidarnościowe. Następnie wykorzystali te elementy, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób tego rodzaju działania mogą mieć rzeczywiste skutki społeczne. Aby sprawdzić, czy możliwe jest przeniesienie tych elementów na szczebel UE, naukowcy przeprowadzili również badania wśród obywateli Europy, aby uzyskać ich opinie na temat solidarności transnarodowej. Pomimo tego, że początkowo projekt skupił się na kryzysie gospodarczym, jego zakres został rozszerzony także na inne pogłębiające się kryzysy. „Kryzys spowodowany przez napływ uchodźców do Europy rozpoczął się już po rozpoczęciu projektu, lecz mimo to dostosowaliśmy projekt i uwzględniliśmy solidarność z uchodźcami w przypadkach, które będą analizowane we wszystkich krajach UE uczestniczących w naszym projekcie”, stwierdziła Soler. Szeroki wachlarz przypadków Łącznie w ramach projektu przeprowadzono 64 analizy przypadków działań solidarnościowych w 12 różnych krajach UE. Jednym z badanych działań był grecki projekt pomagający dzieciom z ubytkiem słuchu w integracji ze słyszącą społecznością. Przedstawiciele projektu badali także działalność organizacji Migszol – nieformalnej, niezarejestrowanej, politycznej organizacji obywatelskiej, która monitoruje politykę azylową kraju. Przedstawiciele tej właśnie organizacji odegrali istotną rolę w koordynowaniu inicjatyw mających na celu udzielenie pomocy przybywającym migrantom, którzy przemieszczali się z Serbii do UE. Na podstawie analiz przypadków naukowcy doszli do wniosku, że kryzys gospodarczy i społeczny wiąże się ze wzrostem liczby działań solidarnościowych, spośród których wiele organizują sami obywatele. „Ogólnie rzecz ujmując, Europejczycy uważają, że wszyscy obywatele UE powinni mieć prawo do takiego samego poziomu zabezpieczenia socjalnego, bez względu na to, w którym państwie członkowskim mieszkają", mówi Soler. „Odnosi się to szczególnie do grup znajdujących się w trudnej sytuacji, takich jak na przykład bezrobotni, osoby starsze i chore”. W ramach projektu określono także szereg czynników umożliwiających zwiększanie oddziaływania społecznego i politycznego inicjatyw solidarnościowych. Są to: demokracja wewnętrzna, przejrzystość, pluralizm, uznanie, skalowalność, świadomość, przygotowanie i cel. Według Soler, wskaźniki te pomagają określić skutki społeczne i polityczne inicjatyw solidarnościowych. Zauważa jednak również, że organizacje powinny gromadzić więcej danych na temat pozytywnych skutków, które ich inicjatywy przynoszą społeczeństwu. Najlepsze praktyki w zakresie solidarności Pomimo tego, że projekt oficjalnie dobiegł końca, prace nadal trwają. Naukowcy są obecnie w trakcie rozpowszechniania podręcznika najlepszych praktyk pozwalających na osiągnięcie skutków społecznych i politycznych. „Zbieramy również dowody na wpływ naszych wniosków i ustaleń na różne działania solidarnościowe i to, w jakim stopniu są one wdrażane”, dodała Soler.
Słowa kluczowe
SOLIDUS, solidarność, UE, kryzys uchodźczy, wielka recesja
