Europejscy naukowcy zagladaja w otchlan morska
Granica zasięgu kontynentu europejskiego - znajdująca się w miejscu, gdzie na głębokości 200 metrów szelf kontynentalny wyraźnym załomem przechodzi w równinę głębokowodną położoną 4 000 metrów poniżej - biegnie 15 000 kilometrów w głębi morza, od Arktyki do Półwyspu Iberyjskiego, poprzez Morze Śródziemne do Morza Czarnego. Znaczna część tej granicy leży w obrębie wyłącznej strefy ekonomicznej (WSE) Europy, a zatem biologiczne, energetyczne i mineralne zasoby obszaru, który wyznacza są, przedmiotem strategicznego zainteresowania. Jednakże ich eksploatacja w sposób zrównoważony wymaga wszechstronnego poznania ekosystemów obrzeży morskich - dziś wprawdzie jeszcze nie zbadanych, lecz jest to celem nowego projektu badawczego UE, na który przeznaczono 15 milionów euro. Projekt HERMES, dotyczący badań ekosystemów europejskiego morza w zasięgu granicy kontynentu, jest finansowany w ramach priorytetu globalna zmiana i ekosystemy Szóstego Programu Ramowego (6. PR). HERMES, którego konsorcjum składa się z 36 instytutów naukowo-badawczych i dziewięciu małych firm z 15 krajów, jest jednym z największych projektów tego rodzaju na świecie. UE dotychczas sfinansowała wiele małych projektów badawczych dotyczących granicy kontynentu biegnącej w głębi morza, w konkretnych lokalizacjach i w obrębie jednej głównej dyscypliny. Projekt HERMES stanowi znaczny postęp, jednakże, ponieważ wymaga skoordynowanych działań naukowo-badawczych wzdłuż całej granicy kontynentu europejskiego, bardzo skorzysta na możliwości porównania wyników badań przeprowadzanych w różnych miejscach, przy zastosowaniu wspólnych metod badawczych. W wielu miejscach badań, specjaliści reprezentujący takie dyscypliny, jak: różnorodność biologiczna, geologia, sedymentologia, oceanografia fizyczna, mikrobiologia, biochemia i nauki społeczno-ekonomiczne, podejmą w zintegrowany sposób pierwszą poważną próbę poznania głębokowodnych ekosystemów Europy. Typy ekosystemów istniejące na tych głębokościach są bardzo zróżnicowane, od otwartych stoków, gdzie biologiczne zbiorowiska podlegają wpływom osuwania się dna i głębinowych prądów morskich, do zbiorowisk zależnych od gazów wydobywających się z dna morskiego (zjawisko "cold creeps"), zimnowodnych koralowców, zbiorowisk w kanionach podmorskich i środowisk beztlenowych (istniejących bez dostępu tlenu). Koordynacją projektu zajmuje się Phil Weaver z Centrum Oceanograficznego w Southampton w Wielkiej Brytanii. - Te systemy są niewiarygodnie delikatne i trzeba je pilnie zbadać - mówi. - Zasadniczym celem projektu HERMES jest ocena podatności tych zbiorowisk na globalną zmianę i działalność człowieka, oraz, jeśli okaże się to niezbędne, opracowanie strategii ich ochrony. Wyniki naszych badań będą wskazaniem do ukierunkowania polityki UE - dodaje. Międzynarodowy zespół będzie starał się połączyć prowadzone przez siebie badania nad różnorodnością biologiczną i procesami biologicznymi z wiedzą, jaką uda się mu zdobyć na temat fizycznych czynników mających wpływ na te ekosystemy, sięgając także do geologii i sedymentologii. Naukowcy chcą również umieścić wyniki swoich badań w kontekście historycznym poprzez zbadanie osadów w celu określenia długoterminowych zmian zachodzących w środowisku i ich wpływu na ekosystemy. - Istnieje konieczność rozróżnienia zmian wywołanych działającymi w dużej skali siłami przyrody (np. wahania klimatu, zmiana poziomu morza) oraz zmian będących następstwem działalności człowieka o zasięgu bardziej lokalnym (np. eksploatacja zasobów, wprowadzanie zanieczyszczeń i nawozów), zanim działalność człowieka spowoduje, że takie rozróżnienie będzie niemożliwe - podaje się w uzasadnieniu na stronie internetowej projektu. Prace badawcze, które zespół będzie prowadził przez najbliższe cztery lata, będą wymagały zastosowania bardzo zaawansowanej technologii, takiej jak zdalnie sterowane i autonomiczne pojazdy podwodne (ROV/AUV). Takie zasoby są dostępne jedynie w niektórych Państwach Członkowskich - jeszcze jeden powód, dla którego potrzebne jest tak duże konsorcjum - a projekt będzie polegał między innymi na koordynacji rozbudowanej infrastruktury europejskich instytucji morskich. Uczestnicy projektu HERMES mają nadzieję, że poprzez zbadanie tych głębokowodnych ekosystemów i dobrostanu nieznanych gatunków, które je zamieszkują, dostarczą informacji niezbędnych do opracowania planów zrównoważonego zarządzania tymi najbardziej delikatnymi i tajemniczymi europejskimi zasobami.