Odtwarzanie szlaków rzymskich podróżników z Włoch do Serbii
W ramach finansowanego przez UE projektu prowadzono badania nad pewną konkretną rzymską trasą biegnącą wzdłuż rzeki Sawy. Zespół stworzył mapę tras podróży Rzymian oraz stanowisk archeologicznych na drogach, dostarczając nowych informacji dla zrozumienia tej szczególnej spuścizny archeologicznej. Podstawowym celem projektu RecRoad było zmapowanie i rekonstrukcja szlaków Rzymskich podróżników z Akwilei, na północnym wschodzie Włoch, do Singidunum, starożytnego miasta znanego dziś jako Belgrad (stolica Serbii). Rzeka Sawa ma swoje źródła w Alpach Julijskich na Słowenii, płynie przez centralną i południowo-wschodnią Europę, uchodząc w Belgradzie do Dunaju. Rzymska trasa wzdłuż rzeki Sawy była w przeszłości uważana za drogę o drugorzędnej ważności, chociaż była pierwszą droga zbudowaną przez Rzymian w pierwszym wieku przed Chrystusem. „Wiele odcinków tej trasy było niemal całkowicie pomijanych przez badania archeologiczne ze względu na polityczną sytuację panującą na Bałkanach oraz ze względu na brak badań terenowych”, zauważa koordynator projektu, prof. Francis Tassaux. Mapowanie dróg, ich pozostałości i położonych w ich okolicy stanowisk archeologicznych miało na celu lepsze zrozumienie związku między rzymskimi drogami a otaczającym je krajobrazem. Celem badania było określenie stopnia wiarygodności dostępnych obecnie informacji. Naprostować mapy historii w nowoczesnym stylu Analiza przy pomocy teledetekcji satelitarnej zidentyfikowała i potwierdziła obecność 12 stanowisk archeologicznych w regionie miasta Sremska Mitrovica w Serbii, gdzie w ciągu 6 dni zbadano 70 km dróg. Choć niektóre z nich były wcześniej odkryte w toku innych badań archeologicznych, ich dokładne położenie nigdy nie zostało naniesione na mapy. W ujęciu ogólnym, projekt RecRoad dokonał przeglądu definicji i opisów 475 stanowisk archeologicznych wzdłuż trasy z i przez Włochy, Słowenię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę oraz Serbię. Poza przeglądem opublikowanych prac, katastry historycznych map i badania pokazujące granice ziemskie zostały wpisane w odniesienia geograficzne i zaimportowane do systemu GIS mającego zmapować rzymską trasę. RecRoad był pierwszym projektem badawczym z dziedziny archeologii, który wykorzystał obrazy z satelity Sentinel-2 na potrzeby wykrycia obecności pogrzebanych szczątków archeologicznych. Działania prowadzone w ramach projektu umożliwiły zdefiniowanie metodologii na potrzeby wykorzystania w badaniach archeologicznych tych nieodpłatnych obrazów satelitarnych, dostarczanych przez Europejską Agencję Kosmiczną. Obecnie w przygotowaniu jest publikacja opisująca metodologię opracowaną na potrzeby przetwarzania obrazów z satelity Sentinel-2. Zasadniczo, metodologia badawcza opracowana i przetestowana w ramach projektu RecRoad daje nowe możliwości w zakresie badania sieci rzymskich dróg. Struktura informacji geograficznej zdefiniowanej dla projektu RecRoad została wykorzystana w rozpoczętym niedawno projekcie AquitaViae, którego celem jest zmapowanie rzymskich dróg w Akwitanii. Strategia rozpowszechniania jest w drodze, dosłownie Wyniki projektu zostały częściowo opublikowane i rozpowszechnione poprzez różne działania, w tym publiczne prezentacje i konferencje międzynarodowe. Największą wagę miała jednak pewna impreza, w ramach której zorganizowano wędrówkę z głównym badaczem projektu, wzdłuż zrekonstruowanej rzymskiej trasy z Akwilei we Włoszech, poprzez Słowenię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę, do Belgradu w Serbii. Mała grupa opisała historię tej trasy wyjaśniając metody badawcze i szerząc wiedzę na temat wspólnego dziedzictwa archeologicznego w regionie geograficznym, który pozostaje naznaczony niedawnymi wojnami. Tassaux wskazuje na dwa inne znaczące osiągnięcia projektu. Pierwszym jest stworzenie i opracowanie sieci współpracy między Chorwacją, Francją, Włochami, Serbią i Słowenią w związku z odnowionym badaniem nad drogami i, w ujęciu bardziej ogólnym, w odniesieniu do kartografii i geografii historycznej. Zmobilizuje to nowe środki badań i rozpowszechniania ich wyników, dostępnych za pomocą baz danych, geomatyki i mapowania sieci. Główna badaczka projektu wykazała się ponadto szeroką wiedzą specjalistyczną w zakresie analiz i wykorzystania obrazów satelitarnych. „Jej metodologia”, jak mówi profesor, „powinna być rozpowszechniana, w szczególności dlatego, że znajdzie zastosowanie w innych regionach, w innych okresach historycznych i innej tematyce”. „Często wydaje nam się, że wiemy o rzymskich drogach wszystko, co musimy wiedzieć. Ale to nieprawda”, mówi Tassaux. „Ważne, byśmy zrozumieli dokładnie, gdzie przebiegała dana droga, nawet na peryferiach imperium, aby lepiej odkryć związek rzymskich dróg oraz naturalnych i sztucznych elementów krajobrazu”, dodaje. Wyniki projektu RecRoad wnoszą nową wiedzę do dyskusji w tej dziedzinie.
Słowa kluczowe
RecRoad, stanowiska archeologiczne, rzeka Sawa, droga rzymska, Sentinel-2, teledetekcja satelitarna
