Inteligentne podejście do dziedzictwa kulturowego
Nowe osiągnięcia w zakresie niedrogiego oprogramowania i sprzętu typu open source oznaczają nowe możliwości analizy i ochrony naszego wspólnego dziedzictwa kulturowego. Uczestnicy unijnego projektu SmARTS (Smart technology for analysis and monitoring of Cultural Heritage materials) skorzystali z tej nowej technologii do produkcji niedrogich, łatwych w montażu, prostych w użyciu i w pełni konfigurowalnych urządzeń do mapowania, monitorowania i analizowania powierzchni historycznych i archeologicznych artefaktów i budowli. „Korzystanie z bezpłatnego oprogramowanie i sprzętu open source stanowi podstawę zrównoważonego podejścia do ochrony dziedzictwa kulturowego”, twierdzi Mainardo Gaudenzi, główny badacz projektu. „Wykorzystanie inteligentnej technologii, takiej jak ta rozwijana w ramach projektu SmARTS, jest potencjalnie szybkim i niezawodnym rozwiązaniem problemu niedoboru zasobów ekonomicznych, z którym mierzy się wiele projektów dotyczących dziedzictwa kulturowego”, zauważa ponadto koordynatorka projektu dr Judit Molera. Szeroki wybór urządzeń Praktyczna część projektu SmARTS polega na opracowaniu szeregu urządzeń przeznaczonych do kontroli, monitorowania i analizy zasobów dziedzictwa kulturowego. Każde urządzenie oparte jest na bezpłatnym osprzęcie i oprogramowaniu typu open source oraz zasadach zrównoważonego rozwoju gospodarczego. „Rozwijamy urządzenia, które są wiarygodne pod względem naukowym i w pełni porównywalne z urządzeniami dostępnymi na rynku”, przekonuje Gaudenzi. „W rzeczywistości wiele z tych urządzeń jest już używanych przez osoby zarządzające dziedzictwem kulturowym oraz techników i specjalistów w tej dziedzinie”. Przykładem działań w ramach projektu jest stworzenie robota zdolnego do stosowania nieniszczących i nieinwazyjnych metod analizy, co jest niezwykle istotne w przypadku badania delikatnych powierzchni tak powszechnie spotykanych w dziedzinie dziedzictwa kulturowego. Robot, który jest wyposażony w system obrazowania i minispektrofotometr, jest już używany do analizy morfologii powierzchni i kolorystyki jednej z największych kolekcji katalońskich modernistycznych płytek cementowych. Według Gaudenziego uzyskane dane okazały się bardzo przydatne w pracach konserwatorskich i restauratorskich. W ramach projektu opracowano również szereg rejestratorów danych do konserwacji zachowawczej przeprowadzanej w muzeach, galeriach sztuki i archiwach historycznych. „Opracowaliśmy prototypy rejestratorów danych dotyczących temperatury, wilgotności względnej i temperatury punktu rosy, a także urządzenia do monitorowania promieniowania ultrafioletowego oraz naświetlania promieniami światła widzialnego i podczerwieni”, wyjaśnia Gaudenzi. „Te prototypy przeszły proces walidacji zarówno w warunkach laboratoryjnych, jak i rzeczywistych, a doskonałe wyniki tych testów doprowadziły do zaprojektowania innych urządzeń odpowiednich do monitorowania w czasie rzeczywistym i monitorowania zdalnego w typowych dla obiektów dziedzictwa kulturowego środowiskach”. Po opracowaniu końcowych wersji prototypy zostaną wykorzystane przez Museu Nacional d'Art de Catalunya (MNAC) w Barcelonie. Grupą docelową dla tych urządzeń nie są klienci, ale aktywni użytkownicy końcowi. „Zapewniamy nie tylko ekonomicznie zrównoważoną technologię, ale oprócz tego dostarczamy technologię, którą można łatwo zmontować i rozmontować, przekształcić, zaadaptować, dostosować, udoskonalić i wreszcie – ponownie udostępnić”, zaznacza Gaudenzi. „Dlatego uwielbiamy określać naszą technologię nie jako produkt końcowy, ale jako prototyp, który jest poddawany ciągłemu doskonaleniu”. Konwergencja technologii Ogólnie rzecz biorąc, projekt SmARTS pokazuje, że można stworzyć rozwiązania technologiczne umożliwiające przezwyciężenie zasady wyłączności i bliskości oraz przyjęcie koncepcji wymiany i integracji. „Mocno wierzymy w moc dzielenia się wiedzą”, dodaje w podsumowaniu dr Molera. „Jesteśmy głęboko przekonani, że konwergencja przyspieszenia technologicznego, hiperłączności oraz otwartego i bezpłatnego dostępu do danych i technologii, w połączeniu z globalnym ruchem naukowców wolontariuszy, może stanowić kluczowy czynnik umożliwiający osiągnięcie prawdziwie zrównoważonego rozwoju”. W ramach projektu pomyślnie rozpoczęto współpracę z wieloma muzeami, fundacjami i firmami prywatnymi. Aby utrzymać tę dynamikę, naukowcy szukają obecnie nowych możliwości finansowania na poziomie krajowym i międzynarodowym.
Słowa kluczowe
SmARTS, dziedzictwo kulturowe, inteligentne technologie, open source
