Krok bliżej budowy nowoczesnego obiektu do przechowywania próbek materiałów kosmicznych w Europie
Misje mające na celu przywiezienie obcego materiału z przestrzeni kosmicznej polegają na dotarciu do obiektu układu słonecznego, takiego jak Księżyc, Mars czy asteroida, a następnie pobraniu próbek i przetransportowaniu ich z powrotem na Ziemię w celu przeprowadzenia badań naukowych. Misje te są postrzegane jako ważne strategiczne etapy eksploracji kosmosu, torujące drogę do misji załogowych na Księżyc i Marsa. Mimo że Europa ma duże doświadczenie zarówno w zakresie badań, jak i ochrony próbek materii kosmicznej (w postaci meteorytów), a także w zakresie badań kosmicznych, w Europie nie ma odpowiedniego ośrodka, który mógłby właściwie opiekować się tymi drogocennymi materiałami. Finansowany przez UE projekt EURO-CARES miał na celu opracowanie planu działania na rzecz utworzenia takiego europejskiego ośrodka. „Brak takiego obiektu”, mówi dr Caroline Smith, koordynatorka projektu z Muzeum Historii Naturalnej w Zjednoczonym Królestwie, „oznacza, że tracimy możliwości realizacji ekscytujących misji wspólnie z międzynarodowymi partnerami, takimi jak NASA, Chiny i Japonia”. Uczestnicy projektu mają nadzieję, że dzięki opracowaniu planu działań określającego wymagane funkcje i możliwy kształt takiego obiektu, uda im się pokazać decydentom, że Europa może i powinna dysponować tego rodzaju ośrodkiem. Gromadzenie specjalistycznej wiedzy z różnych dziedzin Konstrukcja obiektu, środki bezpieczeństwa niezbędne do zapobieżenia przypadkowemu skażeniu, zabieganie o poparcie polityczne, rodzaj materiałów, jakie faktycznie powinny być przechowywane – wszystkie te różne aspekty wymagały wkładu ekspertów z wielu różnych dziedzin. „EURO-CARES to dość nietypowy projekt, ponieważ jest on niezwykle multidyscyplinarny – w naszym zespole znaleźli się naukowcy (geolodzy i przyrodnicy), inżynierowie i technolodzy”, wyjaśnia dr Smith. Kluczową kwestią, którą poruszono w projekcie, była opieka nad próbkami przywiezionymi z Marsa. Ten rodzaj materiału oznacza pewne wyjątkowe wyzwania – zgodnie z naszą aktualną wiedzą na temat historii Czerwonej Planety przypuszczalnie istniało na niej środowisko i warunki chemiczne odpowiednie do powstania życia. Niektórzy naukowcy sądzą, że życie może istnieć na Marsie nawet dziś. Misje na Marsa są bardzo starannie przygotowywane, aby uniknąć skażenia planety organizmami ziemskimi, a misje mające na celu zebranie, a następnie przywiezienie próbek z Marsa na Ziemię będą musiały uwzględniać konieczność zapobieżenia przypadkowemu skażeniu biosfery Ziemi materiałami pochodzącymi z Czerwonej Planety. „Kwestia ta jest traktowana niezwykle poważnie i jest ujęta w międzynarodowych traktatach i politykach. Obiekt zaprojektowany i zbudowany w celu przechowywania próbek z Marsa musi chronić zarówno próbki, jak i Ziemię. Taki obiekt byłby czymś w rodzaju laboratorium 4. poziomu zagrożenia biologicznego, których wiele znajduje się w różnych krajach europejskich i w których biolodzy badają najbardziej niebezpieczne choroby”. Bezpieczny, ale otwarty Bezpieczeństwo zajmowało kluczowe miejsce w analizach prowadzonych przez zespół, ale uczeni chcieli również zaprojektować obiekt, który stanowiłby inspirację dla społeczeństwa: „Chcielibyśmy wytwarzać materiały, z których mogliby korzystać uczniowie i studenci w różnym wieku, w formalnym lub nieformalnym środowisku nauczania”, mówi dr Smith. Zwraca uwagę, że pierwsze próbki z misji kosmicznych zaczną spływać na Ziemię najwcześniej na początku i w połowie lat 20. tego wieku. „To właśnie młodzi ludzie zostaną w przyszłości naukowcami i inżynierami i będą zaangażowani w prace w czasie, gdy zacznie się przywożenie próbek na Ziemię”. Badania w odpowiednim czasie Choć sprowadzenia pierwszych próbek możemy spodziewać się w ciągu najbliższych dziesięciu lat, zasady ochrony planety opublikowano po raz ostatni, i to tylko w formie roboczej, na początku XXI wieku. „W naszej pracy staraliśmy się zarówno dokonać przeglądu tego dokumentu (i innych powiązanych), jak i wskazać na nowe technologie, które mogłyby być również wykorzystane do stworzenia dokładniejszych technik itd.”. Jednak jak mówi dr Smith, zreformowanie zasad ochrony planety będzie wymagało międzynarodowego projektu, prawdopodobnie trwającego 2–3 lata, z udziałem różnych ekspertów w dziedzinie nauk przyrodniczych i geologicznych, a także specjalistów w dziedzinie instrumentów. Jak na razie w ramach projektu ustalono, że opracowanie i budowa obiektu zajmującego się przechowywaniem próbek z asteroid i Księżyca zajmie co najmniej siedem lat, a w przypadku ośrodka mającego przechowywać próbki z Marsa – nawet dłużej. Dr Smith twierdzi, że w projekcie EURO-CARES stworzono doskonałą sieć ekspertów z różnych dziedzin. „Nasze prace są wykorzystywane przez uczonych z Japonii i Ameryki, a projekt potwierdził europejską wiedzę specjalistyczną i pozycję w tej dziedzinie, jak również zwiększył widoczność prowadzonych przez nas badań”.
Słowa kluczowe
EURO-CARES, Mars, próbki, przechowywanie, europejski ośrodek przechowywania próbek, misje kosmiczne mające na celu sprowadzenie próbek na Ziemię