Dwoje to towarzystwo, troje to już tłum – jednak dzieci przyswajają język niezależnie od tego, ile osób do nich mówi
Niektóre dzieci spędzają większość czasu z jedną osobą, podczas gdy inne słyszą mowę wielu różnych osób. Nawet jeśli tych dwoje dzieci słyszy dokładnie te same słowa, ich doświadczenia różnią się. Naukowcy zaangażowani w finansowany ze środków UE projekt VIOLA (Variability’s Influence on Language Acquisition) zadali sobie pytanie, czy liczba mówiących osób w otoczeniu dziecka ma wpływ na przyswajanie języka. Czy lepiej jest, żeby do dziecka przez cały czas mówiła jedna osoba, czy żeby miało ono styczność z wieloma głosami? Badacze ustalili, że chociaż dla dzieci trudniejsze będzie przyswajanie języka, gdy mówi wiele osób naraz (nawet jeśli są to zwyczajne rozmowy), to dzieci w wieku od czterech miesięcy do jednego roku uczą się dźwięków i słów niezależnie od tego. Wydaje się, że małe dzieci mają zdolność „filtrowania” lub przystosowywania się do różnic pomiędzy głosami mówiących osób. Badacze biorący udział w projekcie VIOLA znaleźli również dowody na to, że umiejętności nauki słów i rozpoznawania dźwięków rozwijają się równolegle. Żaden typ opieki nad dziećmi nie jest lepszy od innych Wyniki sugerują, że ani umożliwianie dzieciom kontaktu z dużymi grupami ludzi, ani kontakt tylko z jedną osobą nie poprawia przyswajania języka. Ma to znaczenie dla decydentów na poziomie krajowym, odpowiadających za system opieki nad dziećmi w swoich krajach. „W oparciu o uzyskane wyniki można zaryzykować stwierdzenie, że wszystkie typy opieki nad dziećmi są jednakowo korzystne i żaden nie ma przewagi nad innymi” – mówi dr Christina Bergmann, kierująca projektem w Ecole Normale Superieure we Francji. W dziecięcym laboratorium Naukowcy przeprowadzili badania z udziałem dzieci oraz z wykorzystaniem modeli i symulacji. Ponieważ wiele już wiadomo na temat procesu postrzegania mowy zachodzącego pomiędzy uchem a mózgiem, badacze wykorzystali istniejące modele do odpowiedzi na nowe pytanie – jak łatwe jest odróżnianie dźwięków w obecności wielu głosów. Niemowlętom pokazywano dwa obrazki, na przykład przedstawiające psa i butelkę, następnie naukowcy wymawiali jedno ze słów, sprawdzając, na który obrazek patrzy dziecko. Spojrzenie na właściwy obraz, jeśli zna się słowo, to reakcja automatyczna i badacze sprawdzali, czy dziecko właśnie tak się zachowa. Inne badanie polegało na umieszczeniu dzieci w zaciemnionym pomieszczeniu, gdzie słuchały zmyślonych wyrazów i obserwowały obraz na ekranie, a naukowcy sprawdzali, jak długo chciały słuchać. Jednakże właściwa interpretacja reakcji dzieci stanowiła wyzwanie dla badaczy. „Jest to bardzo skomplikowane, ponieważ nie możemy po porostu zapytać dzieci [co słyszą], tak jak postępujemy w przypadku dorosłych. Siedzą w ciemnym pomieszczeniu, na ekranie wyświetla się ładny obrazek, jednocześnie odtwarzamy dźwięki, a kiedy dzieci zaczynają się nudzić, rozglądają się dookoła” – mówi dr Bergmann. „To bardzo niebezpośrednie”. W przyszłości kolejnym krokiem będzie zbadanie, jak niemowlęta uczą się na co dzień. W centrum badania znajdą się inne kluczowe aspekty otoczenia dziecka, w tym to, w jaki sposób opiekunowie mówią do dziecka i jak wygląda jego typowy dzień. Wszystkie te czynniki pomogą rzucić światło na mechanizm przyswajania języka przez niemowlęta i doświadczenia potrzebne do nauki słów, a następnie języka ojczystego.
Słowa kluczowe
VIOLA, rozwój językowy, przyswajanie języka, małe dzieci, niemowlęta, rozwój dziecka, mowa, język, opieka nad dziećmi
