Jak przygotować się na wzrost poziomu mórz
Obszary przybrzeżne na całym świecie są niezmiernie podatne na takie skutki zmian klimatu jak wzrost poziomu mórz, zwiększony stan wody w rzekach i skrajne zdarzenia pogodowe. Ponadto obszary te zamieszkuje 40% mieszkańców planety, którzy tworzą 35% całkowitego PKB. Z uwagi na rozwój megamiast i obniżanie delt rzek zagrożone są zwłaszcza kraje rozwijające się. Obecnie wiedza na temat wpływu na obszary przybrzeżne jest fragmentaryczna, ponieważ pomiary wykonuje się na skalę lokalną lub regionalną. Dodatkowo oceny skupiają się głównie na szkodach bezpośrednich, ignorując skutki dla całej gospodarki. Dotyczy to zwłaszcza skrajnych scenariuszy, w przypadku których średnie globalne ocieplenie wynosi ponad 2°C. Finansowany ze środków UE projekt RISES-AM- próbuje uzupełnić te braki w wiedzy. Jego celem jest sprawdzenie, z jakimi zmianami obszary przybrzeżne będą w stanie się uporać, jak najlepiej ocenić skuteczność działań na rzecz ochrony wybrzeży oraz co mogą zrobić społeczności, by się zabezpieczyć. Przystosowanie się do wzrostu poziomu mórz Naukowcy zbadali skutki społeczne zmian klimatycznych, opracowując lokalne, regionalne i globalne strategie przystosowawcze. Strategie te odnoszą się bezpośrednio do problemów obszarów przybrzeżnych i ich reakcji na zmiany klimatu. Uzyskane wyniki są obecnie włączane do zaleceń w sprawie polityk regionalnych, europejskich i globalnych. Wszystkie trzy wymiary koncentrują się na przystosowaniu obszarów przybrzeżnych do skrajnych warunków klimatycznych. – Pomoże nam to ustalić, z jaką skutecznością polityki i decyzje obejmujące obszary przybrzeżne wpłyną na zmniejszenie skutków zmian klimatu – wyjaśnia prof. Augustin Sánchez-Arcilla, koordynator projektu RISES-AM-. Dzięki przeprowadzeniu analizy w skali lokalnej – uwzględniającej wpływ erozji, powodzi i zasolenia obszarów przybrzeżnych – dysponujemy dokładniejszym obrazem zmian klimatycznych i możliwych środków zaradczych. Uszeregowanie linii brzegowych na skalę regionalną pozwoliło organom ds. planowania przygotować plany przystosowawcze o różnych horyzontach czasowych. Zapewnią one lepsze zabezpieczenie naturalnej i społeczno-gospodarczej wartości wybrzeży. W między czasie badania na skalę globalną wykazały, że z punktu widzenia czysto gospodarczego zwiększenie wysokości walów morskich lub budowa nowych umocnień jest uzasadniona tylko w przypadku 10% całkowitej linii brzegowej na świecie. Korzystanie z natury, a nie jej wykorzystywanie – Jednym z naszych najważniejszych odkryć było wykazanie, jak ważne jest połączenie natury i bardziej konwencjonalnych rozwiązań inżynieryjnych – mówi prof. Sánchez-Arcilla. – Za przykład posłużyć może dopuszczenie, by fale burzowe rozbijały się o brzeg, co prowadzi do osadzania materiału i zwiększenia stabilności terenu w perspektywie średnio i długoterminowej, a także umożliwienie gromadzenia się osadów rzecznych na wybrzeżach, dzięki czemu staną się bardziej wytrzymałe. Wyniki projektu RISES-AM- pokazują, że elastyczne działania – z uwzględnieniem planowanego wycofywania się z określonych terenów – mogą zapewnić większą stabilność i stanowią realne rozwiązanie długoterminowe pod względem ekonomicznym. Planowane wycofywanie się z określonych terenów umożliwia dalsze zachodzenie naturalnych procesów erozji zamiast walki z nimi przy pomocy rozwiązań inżynieryjnych. Ponadto rozwiązania wzmacniające takie jak wały nadmorskie oferują tylko krótkoterminowe korzyści i mogą w rzeczywistości przyczynić się do zwiększenia erozji. Studia przypadku pokazują też, że główne przeszkody w adaptacji terenów przybrzeżnych mają charakter społeczno-gospodarczy, gdyż istnieją wystarczające rozwiązania techniczne (przynajmniej w perspektywie krótkoterminowej), by zabezpieczyć linię brzegową i zmniejszyć poziom zagrożenia. – Projekt RISES-AM- przyniesie korzyści społecznościom przybrzeżnym, menedżerom i decydentom. Zwiększy się ich świadomość w kwestii zagrożeń związanych z życiem w tak dynamicznie zmieniających się środowiskach – podsumowuje prof. Sánchez-Arcilla. – Zrozumieją też, że elastyczne planowanie zagospodarowania terenu i naturalne rozwiązania chroniące obszary przybrzeżne są trwalsze niż krótkotrwałe umocnienia.
Słowa kluczowe
RISES-AM-, zmiany klimatu, skrajne scenariusze, obszary przybrzeżne, planowane wycofywanie się z terenów przybrzeżnych
