Identyfikacja czynników wpływających na wzrost gospodarczy
W ramach projektu SPINTAN przyjrzano się mechanizmom generującym wzrost gospodarczy przez pryzmat tzw. wartości niematerialnych. Pionierskie wyniki projektu zwróciły uwagę wielu polityków i pracowników naukowych; teraz celem jest przekształcenie uzyskanych wniosków w polityki gospodarcze, które przyniosą mieszkańcom korzyści w postaci nowych miejsc pracy i wyższych zarobków. Znaczenie wartości niematerialnych „Wartości niematerialne to np. zasoby informacyjne, takie jak oprogramowanie, publiczne bazy danych i dane otwarte, jak również dobra kultury, prywatne i publiczne prace badawczo-rozwojowe czy inwestycje przyczyniające się do zwiększenia wartości dodanej, w tym inwestycje w znaki handlowe, ulepszenie wewnętrznej organizacji firmy czy szkolenia dla pracowników” – wyjaśnia Matilde Mas, koordynator projektu SPINTAN i profesor na University of Valencia w Hiszpanii, specjalistka w dziedzinie analizy ekonomicznej. „Obecnie w PKB uwzględnia się tylko oprogramowanie i prace badawczo-rozwojowe; pozostałe wartości są uznawane za »wykraczające poza PKB«”. Coraz częściej przyznaje się jednak, że czynniki „niematerialne” mają kluczowe znaczenie dla wyników ekonomicznych kraju; podjęto już nawet pewne działania mające na celu zwiększenie roli wartości niematerialnych w gospodarce. Przykładowo wzmocnienie praworządności oraz zapewnienie lepszej ochrony praw własności poprawia wizerunek kraju, podczas gdy podnoszenie kwalifikacji siły roboczej pozwala zwiększyć jej wydajność, przez co w dłuższej perspektywie dany kraj jest bardziej atrakcyjny dla pracodawców. Celem projektu SPINTAN, zakończonego w listopadzie 2016 roku, było opracowanie nowych miar i metod pozwalających lepiej poznać pozytywny wpływ wartości niematerialnych na gospodarkę narodową, aby w przyszłości decydenci polityczni mogli podejmować bardziej świadome decyzje dotyczące polityki gospodarczej. Poznanie mechanizmów wzrostu gospodarczego Prace prowadzono w następujących trzech obszarach – zagadnienia pomiarowe i pojęcia; budowa baz danych publicznych wartości niematerialnych; oraz badania analityczne nad różnorodnymi aspektami aktywności gospodarczej. „Głównym celem badania było zidentyfikowanie i zmierzenie zasobów kapitałowych oraz inwestycji w aktywa niematerialne w sektorze publicznym i oszacowanie ich roli w napędzaniu wzrostu gospodarczego przedsiębiorstw, przemysłu i państwa” – wyjaśnia prof. Mas. „Mieliśmy nadzieję, że pozwoli to inaczej spojrzeć na sposób, w jaki realizowane są programy dotyczące innowacji oraz rolę, jaką odgrywa sektor publiczny we wzroście gospodarczym”. W szczególności projekt skupił się na dwóch kwestiach związanych z poprawą dobrobytu obywateli: wzroście efektywności oraz ryzyku zwiększenia się nierówności społecznych. W kwestii efektywności projekt zwrócił uwagę na pozytywny wpływ zasobów niematerialnych na wzrost gospodarczy oraz uwydatnił związek między dobrami materialnymi a niematerialnymi, jak również między rynkiem a sektorami nierynkowymi. W ramach projektu zidentyfikowano również poboczne skutki uwzględnienia dóbr niematerialnych w wyliczeniach dla sektorów rynkowych i nierynkowych. „Uzyskane przez nas wyniki wyraźnie wskazują rolę, jaką wartości niematerialne, zwłaszcza te »spoza PKB«, odgrywają w gospodarkach rozwiniętych” – mówi prof. Mas. „Obecnie nasze wyniki, zebrane w stojące na wysokim poziomie prezentacje, są przedstawiane przedstawicielom Komisji Europejskiej, OECD i Międzyamerykańskiego Banku Rozwoju oraz mediom. Mamy nadzieję, że przekona to decydentów, jak bardzo są one istotne”. Potencjał projektu w zakresie wsparcia dla rozwoju i zatrudnienia w Europie dopiero zaczyna być dostrzegany. Prof. Mas ufa, że będzie kontynuować badania akademickie w tym zakresie, bazując na dokonanych już pionierskich odkryciach. „Z tego powodu utworzyliśmy nowe konsorcjum i złożyliśmy wniosek do programu H2020” – mówi. „Mamy zamiar rozszerzyć zakres przeprowadzanej przez nas analizy i, oprócz rezultatów projektów SPINTAN i INTAN Invest, skupiających się na wartościach niematerialnych, uwzględnić również wyniki dwóch innych finansowanych przez UE projektów: EU KLEMS oraz WIOD”.
Słowa kluczowe
SPINTAN, PKB, rozwój ekonomiczny, wartości niematerialne, oprogramowanie, publiczne bazy danych, dane otwarte, dobra kultury, badania i rozwój
