Zrozumienie ekonomiki tarcia poznawczego
W czasie recesji charakteryzującej się mniejszą liczbą miejsc pracy oraz większą liczbą osób poszukujących pracy, zasady dotyczące zarobków regulowanych podażą i popytem powinny przestać obowiązywać. Okazuje się jednak, że w przeszłości bywało inaczej. Jednym powszechnym wyjaśnieniem tego zjawiska, według teorii pokusy nadużycia, jest to iż nieadekwatność umów o pracę zmusza pracodawców do polegania na wewnętrznej motywacji pracowników. Kiedy pracownicy odczuwają niesprawiedliwe traktowanie, ich wewnętrzna motywacja maleje, podobnie jak ich wydajność. Nowe podejście do starej teorii Aby lepiej zrozumieć możliwość zastosowania tej teorii do bieżących trendów rynkowych, uczestnicy finansowanego ze środków UE projektu RDLMF wykorzystali wiedzę z zakresu ekonomii behawioralnej. W projekcie wykorzystano ramy teoretyczne umożliwiające integrację trzech głównych struktur ekonomicznych: makroekonomicznych modeli poszukiwania i dopasowania; behawioralnych modeli preferencji społecznych; oraz behawioralnych modeli niespójnych czasowo preferencji zależnych od punktu odniesienia. "Zamiast tradycyjnych analiz makroekonomicznych równowagi konkurencyjnej, stosujemy nowoczesne podejście oparte na teorii gier niekooperacyjnych", powiedział badacz, Kfir Eliaz. Metoda ta pozwoliła na opracowanie kilku nowych wniosków. Po pierwsze, w następstwie redukcji zatrudnienia pracownicy doświadczają sztywności w dostosowywaniu płac w dół oraz utratę produktywności. Po drugie, zarobki nowo zatrudnianych pracowników są stosunkowo elastyczne, jednak nie w takim stopniu jak w punkcie odniesienia bez zależności referencyjnej (punkt odniesienia to model poszukiwania i dopasowywania, a preferencje zależne od punktu odniesienia to preferencje, w których indywidualne osoby określają wynik jako zysk lub stratę względem punktu referencyjnego). Po trzecie, elastyczność rynku jest bardziej niestabilna niż w punkcie odniesienia. "Te ramy pozwalają na wyjaśnienie dużych wahań bezrobocia w kontekście sztywności w dół dla płac", mówi Eliaz. Możliwość zastosowania na innych rynkach Projekt RDLMF wykracza poza zależność referencyjną i rynek pracy — to samo podejście służy również do badania tarcia behawioralnego na innych rynkach. "Proponujemy nowe ramy oparte na teorii gier do analizy sposobu interakcji firm z konsumentami kupującymi różne rodzaje towarów, które mogą wyłącznie analizować ograniczoną liczbę rynków pod kątem najlepszej ceny", mówi Eliaz. Badacze ustali, że konsumenci skupiają ograniczoną uwagę na najwyższych cenach. Cena proponowana przez firmę może zatem przyciągnąć bądź odwrócić uwagę, jeśli zostanie umieszczana w zakresie najniższych bądź najwyższych cen. "W konsekwencji ograniczona uwaga stanowi nowy wymiar konkurencji ponadrynkowej, prowadząc do ciekawego wniosku, że zwiększenie uwagi klienta może ostatecznie spowodować zmniejszenie dobrobytu konsumentów", wyjaśnia Eliaz. "Chociaż konsumenci nie będą uwzględniać najlepszych ofert, zwiększanie konkurencji ponadrynkowej doprowadzi do obniżenia średnich cen, co oznacza, że firmy nadal będą próbowały utrzymać się w polu zainteresowania konsumenta". Wspólny wątek Wspólnym wątkiem dla tych badań konsumenckich i badań nad teorią pokusy nadużycia jest sposób, w jaki tarcie rynkowe wywodzi się ze źródeł poznawczych. Eliaz wyjaśnia, że zależność referencyjna wywodzi się z naszej tendencji do oceny zmian, a nie konsekwencji, z punktu odniesienia. "Jednym tarciem poznawczym, które jest wszechobecne we współczesnym przepełnionym informacją rynku konsumenckim jest ograniczona uwaga", mówi. "Pytanie brzmi, czy będzie to miało efekt podobny do efektu uzyskanego na rynku pracy, tj. dużych wahań cen rosnących wraz z pogłębianiem się uprzedzeń klientów z ograniczoną uwagą?". Ogólny wniosek mówi, że w celu zrozumienia ważnego zjawiska rynkowego, należy szerzej przeanalizować czynniki sterujące zachowaniem indywidualnym. "Innymi słowy, standardowe, bezwarunkowe działania, takie jak pobudzanie większej konkurencji nie zawsze wpływa na dobrobyt", podsumowuje Eliaz.
Słowa kluczowe
RDLMF, ekonomika, makroekonomia, zachowanie konsumentów, teoria pokusy nadużycia (Morale Hazard Theory), recesja, praca
