Koncepcja usług ekosystemowych zastosowana w świecie rzeczywistym
Zasoby naturalne Ziemi, takie jak pokłady geologiczne, gleby, atmosfera, zbiorniki i cieki wodne oraz organizmy żywe stanowią jej kapitał naturalny. Niektóre z zasobów kapitału naturalnego bezpośrednio wpływają na dobrobyt ludzi, dostarczając czystej wody, żyznej gleby, rozpadu odpadów, umożliwiając zapylenie plonów oraz regulację klimatu. Tak zwane usługi ekosystemowe są podstawą naszej gospodarki oraz społeczeństwa i sprawiają, że życie ludzkie jest możliwe. Pomimo zyskania lepszego wglądu w powiązanie pomiędzy zdrowymi ekosystemami, świadczeniem usług ekosystemowych i dobrobytem ludzi, wymagane są dalsze starania, by upowszechnić koncepcje kapitału naturalnego i usług ekosystemowych w głównym nurcie dyskursu naukowego. Wspierany z funduszy unijnych projekt OPENNESS ustanowiono z myślą o przełożeniu tych koncepcji w kategoriach skutecznego działania, włączając usługi ekosystemowe do gospodarki przestrzennej, wodnej oraz miejskiej. Celem jest wpłynięcie na procesy decyzyjne, by wesprzeć unijne inicjatywy społeczne i środowiskowe. „Podejście OPENNESS oparto na zastosowaniu koncepcji usług ekosystemowych w 27 studiach przypadków, zaczerpniętych z życia, dotyczących różnych ustrojów społeczno-ekologicznych w 13 krajach europejskich i 4 spoza Europy. Wykorzystano do tego obserwacje świata rzeczywistego oraz analizę”, mówi koordynator projektu profesor Eeva Furman. „Studia przypadków posłużyły jako stanowiska testowe metod biofizycznych, społeczno-kulturowych i pieniężnych oraz ram konceptualnych oceny i wyceny usług ekosystemowych”. Te studia przypadku były ukierunkowane na problemy najistotniejszych polityk, dotyczących np. podniesienia jakości wody, ochrony bioróżnorodności, bardziej odpowiedzialnego wykorzystania zasobów naturalnych oraz przeciwdziałania zmianom klimatycznym poprzez wzmożone zastosowanie energii odnawialnej. Nasunęła się ważna konkluzja, mianowicie, że wiedza o usługach ekosystemowych okazuje się najskuteczniejsza, jeśli decydenci, praktycy oraz kluczowi interesariusze są ściśle zaangażowani w proces oceny. Dzięki temu wszyscy gracze uznają informacje za istotne i wiarygodne oraz są skłonni podjąć działania na ich podstawie. Prof. Furman komentuje: „Osoby zarządzające gospodarką przestrzenną i wodną oraz pozostali interesariusze przyswoili sobie ze studiów przypadków, zaczerpniętych z prawdziwego życia, nowe pomysły i praktyki, by przeobrazić planowanie terenów miejskich oraz gospodarkę wodną i leśną, wykorzystując koncepcję usług ekosystemowych. Ponadto, wszystkie studia przypadku skutecznie doprowadziły do zgromadzenia kapitału intelektualnego oraz zwiększenia zrozumienia usług ekosystemowych oraz ich roli w budowaniu dobrobytu ludzi”. Partnerzy projektu stworzyli model kaskadowy, który w prosty sposób wizualizuje i przekazuje ideę usług ekosystemowych oraz związku między procesami ekologicznymi, na których są oparte, a korzyściami, jakie ekosystemy zapewniają ludziom. Naukowcy przedstawili również analizę możliwości oraz wyzwań w upowszechnianiu koncepcji usług ekosystemowych w ramach regulacji unijnych. Uzyskane wyniki następnie wykorzystano na potrzeby przeprowadzonej przez Międzyrządową Platformę Naukowo-Polityczną ONZ w sprawie Różnorodności Biologicznej i Funkcjonowania Ekosystemów regionalnej oceny w Europie oraz Azji Środkowej, jak również w jej narzędziach pomocniczych i metodologii analizy scenariuszy oraz modelowania bioróżnorodności i usług ekosystemowych. Wyniki projektu zostaną zebrane na nowej zintegrowanej platformie wymiany wiedzy Oppla, opracowanej wspólnie z projektem OPERAs. „Platforma pozwala powiązać ze sobą informacje i udostępnić je naukowcom oraz praktykom, w jednym miejscu gromadząc aktualną wiedzę na temat usług ekosystemowych oraz rozwiązań zaczerpniętych z natury”, tłumaczy profesor Furman. Projekt OPENNESS pozwolił skutecznie dostarczyć sposobu unaocznienia ludziom idei usług ekosystemowych, umożliwiając im jej zastosowanie w pracy poprzez udostępnienie całej gamy rozwiązań na różną skalę. Mogą je wykorzystać w praktyce interesariusze, praktycy oraz decydenci w organizacjach publicznych oraz komercyjnych, dostarczając nowych ram, zbiorów danych, metod oraz narzędzi, które są dostosowane do różnych celów, a także wrażliwe na różne konteksty decyzyjne. Dzięki temu, wspólnoty i organizacje wewnątrz Unii zyskają dodatkowe narzędzia, pozwalające lepiej zarządzać zasobami naturalnymi w trosce o dobrobyt obywateli.
Słowa kluczowe
Usługi ekosystemowe, dobrobyt, kapitał naturalny, OPENNESS, Oppla