Przywracanie bioróżnorodności w świecie roślin
W obliczu współczesnej zmiany klimatu, ochrona zależy od zrozumienia czynników, które wpływają na regionalną i globalną różnorodność roślin. Bioróżnorodność roślin, jaką obserwujemy obecnie, przynajmniej częściowo jest wynikiem prehistorycznych wzorców pogodowych, które odbiły się na historii ewolucyjnej. A jednak wciąż pozostaje wiele pytań dotyczących wielkoskalowych konsekwencji trwających zmian klimatu dla bioróżnorodności. Naukowcy finansowani przez UE zaobserwowali, że związki molekularne i taksonomiczne (filogenezy), w porównaniu ze współczesnym rozmieszczeniem gatunków, mogą dostarczyć odpowiedzi na niektóre z pytań. Zespół projektu "Plant biodiversity of China in a changing world: Evolution and conservation" (PDIVCHINA) skupił się na potężnych bazach danych roślin z rodzaju Quercus i Rhododendron. Wyniki projektu PDIVCHINA sugerują wpływ prehistorycznych czynników na współczesne rozmieszczenie Quercus i Rhododendron. Przede wszystkim, tam gdzie zmniejszył się zasięg występowania gatunków, jest więcej dowodów na prehistoryczne wpływy. Na podobnej zasadzie, dużą różnorodność gatunków z rodzaju Rhododendron można przypisać częściowo surowym zmianom klimatu w późnym eocenie i wczesnym oligocenie. Ponadto, w projekcie PDIVCHINA opracowano obszerne filogenezy dla rodzin roślin drzewiastych, a oprócz tego filogenezy na poziomie rodzaju 70 rodzin. W wyniku analizy tych ewolucyjnych związków, zespół PDIVCHINA uzyskał wyraźne rezultaty. Najstarsze gatunki występują w południowo-wschodnich Chinach, przy czym zaobserwowano tendencję, zgodnie z którą im bardziej na północ, tym młodsze gatunki. Zespół PDIVCHINA opracował także mapy rozmieszczenia 7680 gatunków roślin drzewiastych. Dysponując tego rodzaju mapami, badacze przyjrzeli się, jak rośliny zareagowałyby na cztery odmienne scenariusze zmiany klimatu. Najbardziej prawdopodobną reakcją byłaby intensywna heterogeniczność; Wyżyna Tybetańska z dużym prawdopodobieństwem doświadczyłaby pojawienia się gatunków drzewiastych, podczas gdy w południowych Chinach nastąpiłby ich zanik. Co ciekawe, zespół PDIVCHINA przewidział, że różnorodność filogenetyczną można ochronić na poziomie rodziny, jednak należy się spodziewać strat na poziomie gatunkowym. Naukowcy, chcąc sprostać współczesnym wyzwaniom w zakresie ochrony środowiska, opracowali mapę głównych skupisk bioróżnorodności w Chinach. Dokonali także oceny względnej różnorodności filogenetycznej zagrożonych chińskich roślin drzewiastych. Następnie ocenili usługi społeczno-gospodarcze i ekosystemowe świadczone przez rośliny drzewiaste w obrębie krajowych rezerwatów przyrody i poza nimi. Zespół badawczy uznał, że ochrona lasów powiązana jest z ubóstwem terenów wiejskich, a w związku z tym musi zostać włączona do strategii rozwoju obszarów wiejskich. Projekt PDIVCHINA pokazał światu precyzyjny obraz tego, w jaki sposób zmiany klimatu mogą wpłynąć na bioróżnorodność roślin oraz zachowanie ludzi zamieszkujących w pobliżu zagrożonych gatunków roślin. Tak obszerna wiedza ma dużą wartość dla naukowców i decydentów, których rolą jest ochrona dziedzictwa naturalnego Chin.
Słowa kluczowe
Bioróżnorodność, rośliny, ochrona, zagrożone gatunki roślin, zmiana klimatu, filogenetyczny
