Nowe metody leczenia schistosomatozy
Schistosomatoza jest wywoływana przez pasożyta krwi schistosoma mansoni i zakłóca procesy fizjologiczne modulując odpowiedź immunologiczną gospodarza. Pasożyt wywołuje następnie zakażenie dróg moczowych i jelita, powodując szereg objawów, które mogą — w zależności od nasilenia i czasu trwania — prowadzić do niewydolności tych narządów. Obiecującą metodę leczenia stanowi zaburzanie zdolności pasożytów do unikania lub zakłócania fizjologicznych procesów obronnych poprzez wpływanie na określone cząsteczki. Jako że obecne możliwości leczenia ograniczają się wyłącznie do stosowania prazikwantelu, głównym zadaniem finansowanego przez UE projektu "Bioactive serine proteases from human parasite Schistosoma mansoni" (SCHISTOSOMA PROTEASE) było zbadanie, ale jeszcze nie opisanie ważnych dla pasożyta cząsteczek biologicznie czynnych. Naukowcy analizowali możliwość nakierowania leków na enzymy proteolityczne pasożyta, których zadaniem jest przeprowadzanie różnych procesów rozkładu białek. Te enzymy proteolityczne bardzo przypominają ich odpowiedniki u ssaków. Tym samym mogą zaburzać prawidłowe procesy przebiegające u gospodarza, co ułatwia patogenowi uniknięcie reakcji immunologicznej lub oddziaływanie na procesy krzepnięcia krwi i rozszerzania naczyń krwionośnych. Naukowcy zsekwencjonowali geny czterech enzymów proteolitycznych S. mansoni, potwierdzili ich funkcję i określili poziom ekspresji na różnych etapach cyklu życiowego pasożyta. Wysoki poziom enzymów występował jednocześnie z momentem inwazji na gospodarza, co podkreśla ich znaczenie w oddziaływaniach gospodarz–pasożyt. Selektywne wyciszanie tych genów proteaz w stadium zakaźnym larwy (schistosomula) dostarczyło dalszych dowodów na ich znaczenie dla infekcyjności pasożyta. Naukowcy prowadzili też ważne prace nad rekombinowanymi enzymami proteolitycznymi i tworzeniem przeciwciał przeciw tym cząsteczkom. Zestaw analiz pogenomicznych pozwoli wyjaśnić złożoną strukturę proteaz przywr i poznać zależności między nimi. Stworzono platformę do charakteryzowania poszczególnych proteaz, ich ekspresji w poszczególnych stadiach rozwoju oraz ich znaczenia dla pasożytnictwa, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości wpływania na fizjologię organizmu gospodarza. Opracowane narzędzia mogą posłużyć za podstawę dla tworzenia leków lub szczepionek ukierunkowanych konkretnie na S. mansoni. Podsumowując, projekt SCHISTOSOMA PROTEASE pozwolił stworzyć platformę naukową do badań translacyjnych i opracowania metod leczenia schistosomatozy.
Słowa kluczowe
Schistosomatoza, enzym proteolityczny, przywra, choroba zakaźna
