Projekt katalizatorem nowego podejścia do leczenia choroby Alzheimera
Choroba Alzheimera jest najczęstszą postacią demencji, która objawia się pogarszającą się stopniowo pamięcią i dezorientacją. Jak na razie nie ma na nią lekarstwa. Naukowcy są niemniej przekonani, że istnieje szansa na szybszą diagnostykę i skuteczniejsze terapie dzięki coraz lepszemu poznawaniu naturalnych procesów, które zachodzą w organizmie. Sukces finansowanego ze środków UE projektu ORGANOZYMES pokazuje dlaczego naukowcy medyczni napawają takim optymizmem. Dzięki stypendium wewnątrzeuropejskiemu Marie Curie dla hiszpańskiego badacza podoktoranckiego Carlosa Aydillo, profesor Morten Meldal, kierownik Centrum Ewolucyjnej Biologii Chemicznej przy Uniwersytecie Kopenhaskim, był w stanie poczynić znaczące postępy w dziedzinie cząsteczek katalitycznych. Uczenie się od natury „To bardzo zaawansowana dziedzina badań medycznych, która zmienia paradygmat myślenia o leczeniu schorzeń, takich jak choroba Alzheimera” – wyjaśnia Meldal. „Sama koncepcja jest dosyć prosta. Staramy się naśladować naturalne procesy zachodzące w organizmie, przyglądać się, jak organizm pozbywa się wirusów i następnie próbujemy to powtórzyć, opracowując sztuczne enzymy, które w tym przypadku mogą posłużyć do leczenia chorych na chorobę Alzheimera”. Innymi słowy, koncepcja, na jakiej zasadza się projekt ORGANOZYMES polega na tym, że naśladowanie naturalnych procesów organizmu może być skutecznym sposobem leczenia chorób przewlekłych. Patogeny są identyfikowane, namierzane i usuwane z organizmu za pomocą sztucznych enzymów – tak zwanych cząsteczek katalitycznych. Cząsteczki opracowane przez Meldala i jego zespół to kompleksy peptyd-metal przejściowy, które zaprojektowano tak, aby działały jak cząsteczki katalizujące przypominające enzymy – zespół nazwał je „organozymami”. Są w szczególności ukierunkowane na chorobę Alzheimera, ponieważ „przyklejają się” do patogennych substratów odpowiedzialnych za powstawanie płytek w mózgu i ostatecznie je niszczą. Zespół zaczął od badań przesiewowych „organozymów” pod kątem ich zdolności do przeprowadzania żądanego „rozszczepiania” patogennych substratów pochodzących z peptydów „alzheimerowych” w mózgu. Kilka generacji bibliotek organozymów zostało zsyntetyzowanych na biokompatybilnych nośnikach i połączonych z substratami modelowymi z rdzenia „alzheimerowego” peptydu. Organozymy aktywnie rozszczepiające były badane za pomocą spektroskopii mas. Świetlana przyszłość Projekt ORGANOZYMES wykazał zasadność koncepcji, ale sama złożoność prac oznaczała, że nie wszystkie rozszczepienia można było potwierdzić w czasie trzech lat realizacji projektu, który dobiegł końca w maju 2016 r. Mimo to, Meldal wraz z zespołem kontynuuje prace prowadzone z Aydillo i wykazał ostatnio rozszczepienie niektórych substratów peptydowych związanych z płytkami w chorobie Alzheimera. „Dalsze badania są nadal nieodzowne, aby w pełni ocenić mechanizm rozszczepiania i zoptymalizować jego warunki” – stwierdził Meldal. „Jestem jednak niezwykle dumny z dorobku projektu, który pokazuje, że możliwa jest fuzja rozpoznawania molekularnego i charakterystyki aktywności katalitycznej naturalnego enzymu. Prace te mają także szersze implikacje aniżeli tylko leczenie choroby Alzheimera. Cały szereg chorób przewlekłych, między innymi nowotwory, mogłyby być leczone za pomocą tej metodologii”. Meldal planuje teraz ubiegać się o dofinansowanie z ERBN, aby otworzyć specjalistyczne centrum na uczelni, które zajmować się będzie poznawaniem potencjału cząsteczek katalitycznych. „Dotychczas pracowaliśmy nad tym ze studentami i postdoktorantami i chciałbym teraz wykorzystać efekty tych prac” – wyjaśnia. „Konieczne jest przeprowadzenie dalszych prac, zanim będziemy mogli pomyśleć o patentach”. Projekt przyniósł także ogromne korzyści Aydillo, który dzięki stypendium Marie Curie uzyskał dostęp do wysokiej klasy technologii, takiej jak spektrometry mas, i mógł pracować z jednymi z czołowych ekspertów w dziedzinie. „Aydillo rozwinął się jako naukowiec i dysponuje obecnie wszystkimi atutami, aby wrócić do Hiszpanii i zrobić coś ważnego” – podsumowuje Meldal. Więcej informacji: witryna koordynatora projektu strona projektu w serwisie CORDIS
Kraje
Dania